Vooroordelen over hooggevoelige personen

Saaie spelbreker of aanstellerige aso?

Ze zijn supergevoelig, hebben een zesde zintuig en beleven intens waar de gemiddelde mens fluitend aan voorbijfietst. Mooie eigenschap, zou je zeggen. Dat is ook zo, alleen, als die prikkels al te heftig en al te lang binnenkomen, kan het zomaar over en uit zijn: weg energie! Is wees een beetje flinker een optie?

door Gonnie Heij-Kraayeveld

Bepaald bijzonder
”Als je een HSP bent, is het moeilijk te vatten dat je beschikt over een bepaalde bijzondere vaardigheid (…). Over het algemeen valt het je op dat je minder lijkt te kunnen verdragen dan andere mensen. Je vergeet dat je hoort tot een groep die vaak heel veel creativiteit, inzicht, passie en zorgzaamheid heeft laten zien – zaken die door de maatschappij hooglijk gewaardeerd worden (…) Omdat mensen zonder deze eigenschap (de meerderheid) dat niet begrijpen, beschouwen ze ons al timide, verlegen, zwak of – de grootste aller zonden – ongezellig. Omdat we vrezen deze etiketten opgeplakt te krijgen, proberen we net als anderen te zijn. Maar dat leidt er weer toe dat we overvoerd en gestrest raken…”

Citaat uit Hoog Sensitieve Personen, Elaine N. Aron.

Ben ik nou gek of hoe zit het?

Diepgaand onderzoek van psycholoog en therapeut Elaine N. Aron heeft uitgewezen dat er een categorie mensen is – zo’n 15 tot 20 procent – die geboren wordt met een grotere gevoeligheid dan de gemiddelde mens: de Hoog Sensitieve Persoon. Kortweg HSP. Onwetendheid over die gevoeligheid heeft de HSP (m/v) wel het idee gegeven anders, minder te zijn dan de rest. En als je het zelf al niet dacht, zei de omgeving het wel. In onze maatschappij scoor je als je bent where the action is; als je snel en vlot bent en dat is de HSP niet, althans niet altijd en zeker niet op het eerste gezicht. Mede door het gebrek aan acceptatie van de omstanders, maar ook door eigen onwetendheid, twijfelt de HSP soms aan zichzelf. Met name de meer naar binnen gerichte HSP moet tegen allerlei vooroordelen opboksen. We zetten er acht op een rijtje:

1. Ze zijn hypergevoelig

Gevoeligheid scoort niet erg in deze maatschappij – er wordt vaak negatief over gedaan. Als kind hoort de HSP dan ook nogal eens: ‘Schiet op, stel je niet zo aan. Doe eens wat flinker.’ ,,Ik heb een sterke intuïtie,’’ vertelt Manon (29, diëtist). ,,Dan zeiden mijn ouders als ze ‘woorden’ hadden en ik begon te huilen: ‘Ach joh, trek het je niet aan; het stelt niks voor…’ Dat gekissebis raakte mij heel diep en nog steeds ben ik erg gevoelig voor sfeer. Het kost me veel energie als ik merk dat er spanning is tussen twee collega’s. Ik voel meteen als er iets is. Daar kan ik echt niet tegen.’’ HSP’s vangen signalen op die anderen missen. Ook zijn ze zich veelal bijzonder bewust van het lijden van anderen en kiezen vaak een dienstverlenend beroep. Manon: ,,Ik kan goed luisteren. Mensen praten graag tegen me aan. Alleen, het is een aanslag op mijn energie en sommige problemen van anderen ervaar ik als lijfelijke pijn. Ik heb een vriendin gehad door wie ik me helemaal voelde leeggezogen.’’

2. Ze zijn overdreven verlegen

Overprikkeld-zijn, zich terugtrekken, kan uitgelegd worden als verlegenheid: de angst om afgewezen of niet aardig gevonden te worden. En wie vaak ervaren heeft dat het gevoelig-zijn minder werd gewaardeerd, ontwikkelt iets wat je verlegenheid (‘sociaal ongemak’) zou kunnen noemen. HSP’s maken op het eerste gezicht soms een gereserveerde indruk. Maar, het etiket verlegen is snel geplakt en daar verzet Aron zich tegen: ‘Een mens wordt niet verlegen geboren, maar sensitief. Het is een gemoedstoestand, geen permanent aanwezige karaktertrek.’ Ze moedigt HSP’s dan ook aan het woord verlegen te schrappen: ‘Het is niet juist, het is negatief en het maakt zichzelf waar.’ Introverte mensen zijn gericht op kwaliteit in plaats van op kwantiteit en doordat HSP’s zich niet aangetrokken voelen tot drukte, grote feesten of mensenmassa’s, blijven ze graag wat op afstand. Dat was voor Pim (42, architect) al duidelijk toen hij nog maar op de peutergroep zat. Hij deed niet mee, hij keek. Daar had hij zijn handen al vol aan. Ook later voelde hij zich niet echt prettig bij drukke spelletjes: hij las liever. ‘Een watje, een slome duikelaar’ was het oordeel van de klasgenoten. Pim: ,,Toch doet dat iets met je: je hoort er niet bij en dat doet pijn.’’

Overigens blijkt zo’n dertig procent van de HSP’s absoluut niet introvert te zijn. Zij treden juist wel naar buiten en ontlenen daar hun energie aan. Ze storten zich met voorbijzien van hun grenzen in allerlei activiteiten en vallen daardoor gemakkelijk in de valkuil zichzelf te overvragen. Door hun grote creativiteit borrelen ze van de ideeën. Ze kunnen niet kiezen en willen alles perfect doen. ‘Sommige HSP’s dwingen hun lichaam te veel te doen, ‘ stelt Aron vast. Ook geestelijk zetten zij zichzelf vaak onder druk om maar ‘gewoon’ te doen, zodat er een continue spanningsboog ontstaat. Mogelijke gevolgen: vermoeidheid, slapeloosheid, migraine; vatbaarheid voor griep en verkoudheid. Aron: ‘Niet kiezen is een vorm van arrogantie en van wreed misbruik van je lichaam.’

3. Ze zijn humeurig, prikkelbaar

‘Is er iets, je bent zo stil?’ ‘Nee, er is niets.’ ‘Jawel, er is wel wat, zeg het nu maar…’ Je zou van dat gevraag inderdaad chagrijnig worden. Feit is dat de rode streep bij een HSP eerder is bereikt dan bij een ander. Als een ander nog lekker doorgaat, is de HSP ‘op’. Even geen gepraat en gedoe. Dat betekent: ‘er kan even niets bij’ en dat heeft niets met een slecht humeur te maken. Het betekent dus niet: ‘ik heb een slechte bui’ of ‘ik zie jou niet zitten’.

4. Ze zijn niet vooruit te branden

De HSP kan zo overweldigd zijn door alles wat er moet gebeuren, dat hij niet kan kiezen waarmee hij eens zal beginnen en voorlopig dus helemaal maar niet begint. Kenmerkend is ook dat hij onder zijn niveau presteert als hij onder druk staat of op zijn vingers gekeken wordt (en daarom kiezen veel HSP’s ervoor eigen baas te zijn). Harriët (maatschappelijk werker, 34): ,,Tijdens mijn stage ging ik enorm aan mezelf twijfelen. Men was kritisch, gespitst op wat eraan mankeerde. Ik hoorde alleen: ‘Dit is niet goed, dat doen wij anders.’ Faalangst, dacht ik toen, maar nu zie ik dat het dat niet alleen is.’’ Onderzoek van Elaine Aron heeft uitgewezen dat een HSP als eenmaal duidelijk is wat er moet gebeuren, harder werkt dan een ander. Hij kan zich prima concentreren en is erg perfectionistisch. Zomaar wat aanrommelen of de zaak afraffelen is er niet bij.
Veel HSP’s zijn consciëntieuze, voorzichtige en wijze mensen. Harriët: ,, ‘Je zegt niks’, zei mijn collega verwijtend als ik niet onmiddellijk op haar opmerkingen reageerde. ‘Ik denk na,’ was mijn antwoord.’’ Bedachtzaamheid wordt niet altijd gewaardeerd. HSP’s kunnen de indruk wekken dat ze niets te melden hebben. Aron: ‘Onze diepe manier van verwerken wekt in eerste instantie misschien de indruk niet te kunnen meekomen, maar in de loop der tijd begrijpen en onthouden we meer dan anderen.’
(Een aantal beroepsvelden waarin je relatief veel HSP’s tegenkomt: onderwijs, gezondheidszorg, rechten, kunst, wetenschap, advies, religie, schrijver, redacteur, accountant)

5. Het zijn huilebalken

Vooroordelen over hooggevoelige personen Ze was nog maar klein. In een uitzending van Sesamstraat zat een vogeltje op een tak een mooi wijsje te fluiten en Manon barstte in tranen uit. De HSP is snel ontroerd. Door iets verdrietigs, maar ook door schoonheid. Ze is gevoelig voor allerlei kunstuitingen, maar voelt zich vooral aangetrokken tot muziek. Daarnaast kan huilen een manier zijn om spanning af te reageren. Voor een vrouw is dat nog enigszins geaccepteerd, maar voor een jongen, een man? Dan is het al gauw: ‘Ben jij nou een kerel?’ Nog een manier om alle indrukken te verwerken is: dromen. Veel HSP’s dromen alles aan elkaar. Als een kind een echte huilbaby is, kan dat gehuil behalve met mogelijke honger of darmkrampjes ook te maken hebben met overprikkeling: zij is te moe of te geprikkeld om te kunnen slapen. Een uitstapje, nieuwe indrukken, onrust, te veel mensen, al dit soort dingen geven signalen af, die het extra gevoelige kind te machtig kunnen worden. Het is gebaat bij rust en regelmaat.

6. Het zijn flauwe spelbrekers. Ongezellige aso’s

,,Ik geniet enorm van een vrouwenconferentie, maar na een dag ben ik weg,’’ vertelt Manon: ,,Dan ben ik helemaal op. Al die mensen, al die indrukken! Het wordt me teveel. Mijn vriendinnen kennen me zo langzamerhand, maar of ze het begrijpen? Ik vermoed dat ze het een beetje kinderachtig van me vinden.’’ Een feestje, een verjaardag na een intensieve werkdag? De HSP kan het soms amper opbrengen. Manon: ,,Van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat tussen de mensen, dat trek ik gewoon niet. Jaren geleden heb ik het eens gedaan, een weekendje met de hele familie. Iedereen enthousiast. Ik ook. Vrijdagavond was geweldig. Zaterdag was ook nog leuk, maar ‘s avonds… Er knapte iets. Ik heb gebruld! Ik wilde alleen nog maar naar huis! Ik voelde me zwaar opgelaten en schuldig bovendien: ik had de pret voor de rest bedorven.’’

7. Ze drukken hun snor

Suzanne (student, 22): ,,Als ik de hele dag druk ben geweest, dan heb ik het ‘s avonds helemaal gehad. Ik voel me net een leeggelopen ballon: futloos en flodderig. En ja, dan breng ik het niet op om af te wassen en op te ruimen. Dat vindt mijn huisgenoot dus niet zo geslaagd. Komt ze thuis, wil ze koffie maken, en dan is alles vuil… Ik snap wel dat ze daar moeite mee heeft. Ik ben ook wel van plan mijn rommel op te ruimen. Een andere keer… Dat geeft wel eens mot, ja.’’
Jeannet (39) is creatief in het zoeken van manieren om haar collega’s op school te laten merken dat ze haar verantwoordelijkheid neemt, maar dan wel zo dat het voor haar haalbaar is. Jeannet: ,,We hadden eens een creatieve week met allerlei activiteiten. Het was de bedoeling dat ieder het project een dag zou begeleiden. Maar al die drukte en die herrie, die harde geluiden… ik verdraag het niet. Dat wordt me teveel. Dus ik heb voorgesteld: kan ik ook vier dagen twee uur voor mijn rekening nemen? En dat kon!’’

8. Ze zijn stuitend serieus (dus: saai)

HSP’s hebben een rijke en complexe belevingswereld. Het zijn ‘denkers’. Toen Evelien 14 was, kreeg ze met Sinterklaas van een klasgenoot een chocoladeletter. Er zat een ‘humoristisch’ gedicht bij, waarin haar kwaliteiten breed werden uitgemeten. Ze was altijd zo serieus en dacht zoveel (lees: té veel) over allerlei dingen na, over het leven, over het geloof. Ze deed zo moeilijk. De boodschap was duidelijk: je bent anders en (dus) minder leuk. Voor Evelien had de chocoladeletter een bijsmaak. Ruim dertig jaar later ‘proeft’ ze de afwijzing nog steeds.
HSP’s hebben een groot en subtiel gevoel voor humor. Juist doordat ze kunnen nuanceren en relativeren zien ze gemakkelijk het absurde van situaties in. En dat staat recht tegenover saai zijn. De HSP komt het meest tot zijn recht in een omgeving die hem vertrouwd is: dan laat hij zijn reserve varen en valt er veel te lachen (en serieus te praten). Uitbundig feestvieren? Ook dat kan, al zal hij het de volgende dag vaak moeten bekopen.

Misschien dacht je al lezend: Hé, dat gaat over mij (of over mijn partner, mijn vriendin of kind) en dat is mooi. Want, begrijpen en begrepen worden is voor ieder mens plezierig, maar zeker voor de supergevoeligen onder ons. ‘Je mag je wel eens laten nakijken, waarom zit je niet in de psychiatrie?’ kreeg Evelien (43, juriste) te horen toen ze aan iemand vertelde hoe intens ze dingen beleeft en hoeveel moeite haar dat soms kost. Een HSP past niet binnen het ideaalbeeld van onze cultuur. Men vindt je soms wat ‘typisch’. Of ‘vaag’. Je zou nog aan jezelf gaan twijfelen. Daarom zijn de uitkomsten van het onderzoek van Aron voor de HSP een hart onder de riem: ‘Een dergelijke gevoeligheid is beslist geen teken van een geestelijk gebrek of stoornis’. Er is bij HSP’s zeker geen steekje los. Integendeel. Ze hebben veel te bieden.

Misschien dacht je al lezend: Hé, dat gaat over mij (of over mijn partner, mijn vriendin of kind) en dat is mooi. Want, begrijpen en begrepen worden is voor ieder mens plezierig, maar zeker voor de supergevoeligen onder ons. ‘Je mag je wel eens laten nakijken, waarom zit je niet in de psychiatrie?’ kreeg Evelien (43, juriste) te horen toen ze aan iemand vertelde hoe intens ze dingen beleeft en hoeveel moeite haar dat soms kost. Een HSP past niet binnen het ideaalbeeld van onze cultuur. Men vindt je soms wat ‘typisch’. Of ‘vaag’. Je zou nog aan jezelf gaan twijfelen. Daarom zijn de uitkomsten van het onderzoek van Aron voor de HSP een hart onder de riem: ‘Een dergelijke gevoeligheid is beslist geen teken van een geestelijk gebrek of stoornis’. Er is bij HSP’s zeker geen steekje los. Integendeel. Ze hebben veel te bieden.

vooroordelen over hooggevoelige personen , de HSP:

De grootste aller zonden: ongezellig. Je scoort je als je bent where the action is. De HSP is niet snel en vlot De HSP hoort nogal eens: ‘Doe eens wat flinker’ ‘Ik ben erg gevoelig voor sfeer’ ‘Het kost me veel energie als ik merk dat er spanning is tussen twee collega’s’ Ik voel meteen als er iets is. Daar kan ik echt niet tegen HSP’s vangen signalen op die anderen missen ‘Sommige problemen van anderen ervaar ik als lijfelijke pijn’ ‘Ik was ‘een watje, een slome duikelaar’ omdat ik liever las’ Als een ander nog lekker doorgaat, is de HSP ‘op’ Veel HSP’s dromen alles aan elkaar ‘Al die mensen, al die indrukken! Het wordt me teveel’ HSP’s hebben een groot en subtiel gevoel voor humor Door nuanceren en relativeren zien ze gemakkelijk het absurde van situaties in Als een HSP zich vertrouwd voelt valt er veel te lachen (en serieus te praten)

Tips voor de Hooggevoelige Persoon:

  • * Ga op zoek naar evenwicht tussen wat je wilt en kunt. Aron: ‘De moeilijkste opgave is misschien wel om te bepalen waar je jezelf moet beschermen en in hoeverre je jezelf voorzichtig vooruit moet dwingen.’
  • * Neem je grenzen in acht en kom op voor jezelf, dat is een eerste voorwaarde om anderen te kunnen helpen.
  • * Werk aan je eigenwaarde, anders blijf je denken dat anderen het recht hebben over je grenzen te gaan.
  • * Zorg voor een regelmatig leven en luister goed naar je lichaam; ga naar bed als je slaap begint te krijgen ( of de anderen dat nu ‘gezellig’ vinden of niet). Slaap af en toe eens bij (een HSP herstelt langzamer van een jetlag en heeft meer moeite met onregelmatige diensten).
  • * Verwijder je even uit het gezelschap. Ga de hond uitlaten. Loop naar de brievenbus of ga op het toilet zitten – met een krantje of doe gewoon je ogen even dicht.
  • * Maak een werklijst en stel prioriteiten. Wegstrepen is een ontspannend karweitje.
    * Even lekker huilen (zonder publiek) kan nodig zijn om overprikkeling kwijt te raken. Het lucht heerlijk op.
  • * Wil je (toch) graag naar dat feestje? Ga iets later (en doe eerst een dutje) en ga desnoods eerder weg.
  • * Is het toch wel erg leuk, op vakantie met anderen, maak dan goede afspraken:

o Zorg voor een plek waar je je kunt terugtrekken (eigen kamer/huisje/tent).
o Laat elkaar vrij: niet iedereen hoeft altijd aan alles mee te doen.

  • * Een lege maag heeft een groot effect op de HSP; op concentratievermogen en humeur. Eet dus op tijd en eet gezond
  • * Plan je agenda niet te vol en bouw rusttijd in – houd ruimte om te kunnen schuiven, om dingen te ordenen en te overdenken ; om wat te sudderen en uit het raam te kijken. Neem tijd voor voor meditatie en gebed.
  • * Omdat de HSP’s sterk beïnvloed worden door muziek kan een goede muziekkeuze je afleiden of kalmeren.

Bewaar voor later op Pinterest:

Vooroordelen over hooggevoelige personen

Gast Auteur

Gast Auteur

Verzamelnaam voor alle artikelen die door gast auteurs zijn geschreven. Ook met ons samenwerken? Wij werken graag samen bewuste ondernemers die een mooiere plek maken van deze wereld. Je leest er hier meer over
5-hoek

Overige artikelen

Het helen van de innerlijke wond als weg naar meesterschap
Hoogbegaafde kinderen: Een tien voor verwondering en respect
Waarom zijn er juist nu zoveel hsp-ers op aarde?
Waarom begrijpen je niet verder helpt maar voelen wél
Onverwerkt trauma als oorzaak van angsten
Pijn en liefde in voedsel
Uit nieuw onderzoek blijkt dat placebo’s effectiever worden in de behandeling van ziektes
Je thuis voelen in de onveiligheid van transformatie
De 10 krachtigste volledig natuurlijke ‘antibiotica’ die we kennen
In liefde leven: foute keuzes bestaan niet
“Hygge” – 5 simpele manieren om een eeuwenoude Deense oefening voor bewustzijn in je leven te verwerken
Labels zijn bedoeld voor kruiden