Waar komt de term beelddenken vandaan?
De term ‘beelddenken’ bestaat al tientallen jaren. Het is afkomstig van de Haagse logopediste Maria J. Krabbe, die in de jaren dertig met de theorie kwam dat er mensen zijn die in beelden denken in plaats van in taal. Haar werk werd enthousiast voortgezet door Nel Ojemann, Montessori-leerkracht, remedial teacher en docente aan de Universiteit van Groningen. Zij ontwikkelde een onderzoeksmethode waarmee je de beelddenkende leerling kan signaleren.
Onderzoek naar beelddenken heeft uitgewezen dat er in iedere klas wel één of twee beelddenkers zitten. Vaak zijn het leerlingen die in de onderbouw (groep 1 en 2) goed lijken mee te draaien, maar in groep 3 problemen kunnen ondervinden bij het lezen, schrijven en/of rekenen. De leerkracht kan er niet goed de vinger opleggen: het is een slimme ondernemende leerling, vol enthousiasme en creativiteit….. waar zit het probleem?
Wat is beelddenken?
Beelddenken is een andere manier van denken; een andere manier van informatieverwerking. Beelddenkers denken in beelden en gebeurtenissen en niet in woorden en begrippen, zoals de meeste mensen. Het kan omschreven worden als een visueel-ruimtelijk denken.
Beelddenken is een hele snelle manier van denken. In één beeld omvat je het hele probleem waarin meerdere zaken tegelijk zichtbaar worden. Daardoor overziet de beelddenker snel het geheel en ziet hij snel de oplossing. Het lastige is dat je dat beeld niet zo snel in woorden, zinnen of cijfers kunt omzetten.
Het ontbreekt de beelddenker nogal eens aan geduld: het ene beeld roept alweer het volgende beeld op. Ook weet men vaak niet waar men moet beginnen.
Beelddenkers denken associatief en overzien meer het geheel van de dingen. Ze leggen verbanden en voegen eigen ervaring en kennis toe. Omdat ze in beelden denken, moeten antwoorden worden omgezet in taal. Dit kost tijd.
In het onderwijs worden beelddenkers vaak geconfronteerd met onbegrip, omdat ze net niet dat ene woord (of het verkeerde woord), weten op te roepen ondanks het feit dat ze de leerstof wel begrijpen.
Alles speelt zich drie-dimensionaal in het hoofd af en de oren blijven als informatiebron achter bij de ogen. Luisteren is dan ook nooit de sterkste kant. Dit is echter geen onwil, maar onmacht.
Beelddenken: een lastige gave?
Beelddenken wordt weleens een ‘lastige gave’ genoemd. Lastig omdat het voor leerproblemen kan zorgen op school. Een gave omdat het zich kan uiten in creativiteit, talenten op het gebied van inzichtelijk en ruimtelijk denken, humor en muzikaliteit.
Herken beelddenken
Kenmerken die typerend kunnen zijn voor beelddenken:
- Beeldenkers gebruiken zelf verzonnen woorden en woorden die gedeeltelijk overeenkomen met het juiste woord maar waar zij iets persoonlijks aan toevoegen
- ze hebben woordvindings problemen (ze zeggen vaak ‘dinges’ en ‘die’ en ‘dat’ en geen mens weet waar ze het over hebben)
- moeite hebben met het correct en duidelijk onder woorden brengen van belevenissen (het kan veel tijd en geduld vergen om hun verhalen aan te horen)
- moeite met abstracte begrippen omdat ze zich er geen beeld van kunnen vormen
- moeite met het volgen van regels (soms omdat zij denken dat ze gedaan hebben wat ze al dachten maar ook door een grote ‘vrijheidszin’)
- Er kunnen zich problemen voordoen met een vraagstelling, de vraag wordt niet altijd goed geïnterpreteerd of juist anders geïnterpreteerd
- dromerig overkomen (één woord kan al een associatie teweeg brengen, het ene beeld roept het andere op)
- moeite met ordening in tijd en ruimte
- wil eerst inzicht in de bedoeling van de leerstof en overzicht van de leerstof voor het (aan)geleerd kan worden
- informatie gaat via hun eigen belevingswereld
Ben jij een beelddenker?
- Denk je vooral in beelden in plaats van woorden?
- Weet je dingen, zonder in staat te zijn uit te leggen waarom?
- Los je problemen op ongebruikelijke wijze op?
- Heb je een levendige verbeelding?
- Herinner je wat je gezien hebt en vergeet je wat je hoort?
- Ben je verschrikkelijk slecht in het spellen van woorden?
- Kun je zaken visualiseren uit verschillende perspectieven?
- Ben je organisatorisch gehandicapt?
- Verlies je vaak het bewustzijn van tijd?
- Lees je liever een kaart dan mondelinge aanwijzingen te volgen?
- Herinner je plaatsen die je slechts een maal bezocht?
- Is je handschrift voor anderen moeilijk leesbaar?
- Kun je aanvoelen wat anderen voelen?
- Ben je muzikaal, artistiek of mechanisch aangelegd?
- Weet je meer dan anderen denken dat je weet?
- Heb je een hekel aan spreken voor een groep mensen?
- Voel je je slimmer naar mate je ouder wordt?
- Ben je een slaaf van je (spel)computer?
Als je 10 van de bovenstaande vragen met ‘ja’ hebt beantwoord, bent je zeer waarschijnlijk een beelddenker.
Is jouw kind een beelddenker? Wat hoort bij beelddenken?
- Kan jouw zoon of dochter goed puzzelen?
- Houdt je kind veel van de TV en/of spelcomputer?
- Speelt je kind graag met constructiespeelgoed (Lego e.d.)?
- Heeft je kind een levendige verbeelding en kan daardoor op gaan in zijn/haar fantasiewereld?
- Wordt hij/zij makkelijk afgeleid?
- Moet je instructies vaak herhalen voordat taken worden uitgevoerd?
- Heeft je kind laat leren lopen?
- Wiebelt hij/zij veel?
- Eerst doen en dan pas denken?
- Is hij/zij overweldigend aanwezig op verjaardagen en in pretparken?
(Na eerst de kat uit de boom te hebben gekeken.) - Denkt je kind erg zwart-wit?
- Is hij/zij erg perfectionistisch, die niet graag faalt (gevoelig voor kritiek)?
- Wint je kind graag en is het een slechte verliezer?
- Herinnert hij/zij gebeurtenissen gedetailleerd (zelfs van jaren geleden)?
- Heeft je kind problemen met het vasthouden van een pen, slecht handschrift?
- Heeft je kind een allergie, last van astma of veel oorontstekingen (gehad)?
- Heeft je kind een goed gevoel voor humor (creatieve woordspelingen)?
- Moeten de etiketten uit kleding geknipt worden? Draagt hij/zij graag zachte stoffen en heeft hij/zij bijvoorbeeld een hekel aan harde knoopjes?
Als je 10 van de bovenstaande vragen met ‘ja’ hebt beantwoord, is jouw kind waarschijnlijk een beelddenker.
Kenmerken van beelddenkers die op school om aandacht kunnen vragen:
- problemen met links of rechts, eu of ue, b of p (een beelddenker ziet bij het woord stoel, de stoel in gedachten voor zich. Of de stoel nu achterstevoren op de kop staat: het blijft een stoel. Als de letters en hun klanken geleerd moeten worden geeft dit beelddenken problemen. Immers: een b andersom wordt een d, en op zijn kop zelfs een p).
- een overmaat aan oriëntatiefouten (de s wordt een z, de f wordt een v).
- Het aanleren van spellingregels en grammatica kost moeite. Zowel bij taal als rekenen is de koppeling van klank aan letter- en cijfertekens niet altijd geautomatiseerd. Letters en getallen worden vaak omgedraaid en wordt er radend gelezen.
- wegdromen tijdens de uitleg waardoor ze de instructie dreigen te missen
- uitblinken in tekenen, handvaardigheid, ruimtelijke oriëntatie
- originele oplossingen zien in moeilijke of ingewikkelde situaties
- het zijn vaak harde werkers, die van doorzetten weten, ondanks de soms geringe resultaten. Er zit meer in dan er uit komt!
Algemene adviezen:
- bied structuur, zowel thuis als op school
geef korte gestructureerde opdrachten - laat een kind je aankijken bij het geven van een opdracht
- werk inzichtelijk, werk op inzicht en begrip
- verklein de omvang van de leerstof waar mogelijk
- de leerstof zo eenvoudig mogelijk aan de orde stellen, alle extra complicaties vermijden
- regels zelf laten ontdekken en nooit meer dan één regel of moeilijkheid tegelijk aanleren
- vaak en kort oefenen
- gebruik zoveel mogelijk leeringangen(visueel, auditief, motorisch)
- ruimschoots de tijd nemen, veel geduld opbrengen maar ook rustig disciplineren en haalbare eisen stellen
- zorg voor succeservaringen
en onthoudt:
Beelddenken is een gave
Lees ook: 37 kenmerken van beelddenken
Als je 10 van de bovenstaande vragen met ‘ja’ hebt beantwoord, bent je zeer waarschijnlijk een visueel-ruimtelijke leerling. Zonder enige twijfel kan ik wel 15 vragen met ja beantwoorden, ik sta er verbaasd van dat de meeste mensen op een andere manier kunnen denken. Nog nooit van het fenomeen beelddenker gehoord. Als mij iemand iets vraagt over een brief, mail, artikel tekst dan kan ik nooit antwoord geven zonder dat ik zelf de tekst gelezen heb. Heel dankbaar ben ik voor de spellingcontrole in alle software. Ben met stomheid geslagen als ik zie hoeveel dat betrekking heeft op mijn persoon. Om dit te ontdekken in mijn 63e levensjaar vind ik ook nog eens heel bijzonder. Er valt voor mij veel op zijn plek na het lezen van deze uitleg, dankjewel.
Dit is zo herkenbaar . ik wist nooit dat ik er een was . een beelddenker .
Pas toen mijn goede mailvriendin er over begon , en ik dit verhaal las . viel het kwartje.
Nou begrijp ik waarom bepaalde dingen anders gingen bij mij .
Daarom kreeg ik bepaalden teksten niet onder de knie.
En ging informatie via beelden wel goed.
Toch wel mooi om het nu te weten. beter laat dan nooit .
Graag wil ik reageren op beelddenken. Zelf ben ik ook een beeld denker en er ging een wereld voor mij open toen ik in aanraking kwam met " Ik Leer Andrrs" een leer systeem voor beelddenkers. Alles viel op zijn plaats en ik begreep hoe het zat. Waarom ik niet mee kon komen en veel meer tijd nodig had met alles. Inmiddels ben ik zelf coach via Ik Leer Anders en ik kan iedere ouder met een kind waarvan je vermoed dat het een beelddenker is aanraden : ga eens op de site kijken. Er staat een lijst met adressen van coaches die met dit systeem werken op de site en er woont er vast wel één in de buurt.
Rachel
De laatste jaren kom ik er achter dat ik steeds vaker deze zin gebruik " stop maar een kabeltje van de printer in mijn hoofd en druk op afdrukken. Misschien dat je dan begrijpt wat ik bedoel" echt bij het ene beeld komt snel het andere beeld vaak tot vervelends toe dat ik geen weg in woorden vindt. Vaak om gek van te worden. Ik ben hier het laatste jaar achtergekomen omdat mijn zoontje hetzelfde doet. Ook zeg ik vaak zet mijn hoofd maar op het nachtkastje misschien slaap ik dan beter. Hij denk de hele dag na maar ook in de nacht en wordt ik wakker oh het was maar een droom en dan voelt het of ik het echt heb meegemaakt. Die beelden sleep ik dan ook heel de dag mee. Ik kom vaak niet uit mijn woorden. Schrijven en rekenen lukt niet goed. Tja that's me
Ook mijn dochter is een beelddenker, waar ik alleen erg tegen aan loop is dat ons huidige leersysteem op school hier totaal geen aandacht aan schenkt. Laat staan begrip voor heeft. Uiteindelijk hebben we na het Montessori onderwijs de keuze gemaakt om op regulier basisschool verder onderwijs te gaan. Nu in groep 7 beginnen de leerprestaties, zoals verwacht word, te verbeteren en meer zichtbaar te worden welk vermogen er bij haar in zit. Toch is ze nog steeds niet gelukkig binnen dit systeem en deze school en overweeg ik toch nog een switch te maken naar een andere/passender onderwijssysteem. Heeft iemand hier advies in voor mij??
'Laat het kind je aankijken bij het geven van een opdracht' begrijp ik niet. luisteren is zo al moeilijk genoeg voor beelddenkers. Wil je visueel iets doen voor de beelddenker, pak er dan tijdens de uitleg een potlood en papier bij, dat doet meer dan indringend aankijken en nadrukkelijk articuleren. Beelddenkers zijn niet doof..
Aanvulling: Geef het kind de ruimte om degene die iets uitlegt te mogen onderbreken, zodat datgene wat wordt uitgelegd beter wordt afgestemd op de ontvanger/beelddenker.
Slecht kunnen luisteren wordt vaak negatief beoordeeld, bijvoorbeeld uitgelegd als desinteresse. Inzicht in jezelf voorkomt m.i. dat je hier zelf ook in gaat geloven. Daarom bedankt voor dit artikel.
Ik kan mij ook perfect vinden in de beschrijving van beelddenker. Alleen spijtig dat ik er nu pas over lees (ik ben nu 26 jaar) i.p.v van dat mijn ouders het konden te weten komen toen ik nog kind was. Ik heb heel vaak dat ik mijn gedachten niet in woorden kan omzetten zelfs als kind had ik het al. Het is tegenwoordig vaak zo dat ik sommige beelden gewoon niet meer in woorden durf om te zetten omdat ik bang ben dat ik de verkeerde woorden zou gebruiken. Vroeger gebruikte ik vaak de verkeerde woorden (merk ik dan achteraf op) met als gevolg dat ik mij dan onbegrepen voel. Nu voel ik mij ook nog vaak onbegrepen door gebrek aan woorden.
Eindelijk wordt beelddenken meer bekend. Ik ben nu 55 jaar en ben hoog sensitief en een beelddenkster.
Het heeft heel lang geduurd voordat ik erachter kwam wat er toch aan de hand was.
Mijn dochter uis nu ruim 21 jaar en we kwamen er pas achter toen zij op de middelbare school tegen zaken aanliep.
Wij beiden zijn 4 middagen getest en allebei zijn wij beelddenksters. Er is ons geleerd mindmaps te maken.
Ik kan mij herinneren dat ik altijd moeite heb gehad met lappen tekst in mijn hoofd te krijgen op school terwijl ik toich een intelligent kind was.Goed dat er meer bekendheid aan gegeven wordt.
Het onderwijzen van beelddenkers, is minder moeilijk dan men denkt. Het woord zegt het zelf eigelijk al. ‘Beelddenken’ Men moet deze kinderen dus lesgeven in taal+beeld. En kennis laten maken met basiservaringen.
Ze moeten alles ZIEN en de mogelijkheid hebben om het zelf te herhalen. Wanneer zij alles kunnen zien (maar vooral laten meemaken!) Want dan onthouden zij het beeld, maar vooral de gevoelens die ze hierbij hebben/ hadden. Zo onthouden deze kinderen heel snel en ze slaan als het ware alles op in plaatjes/ foto’s in hun hoofd…
Zo doe ik het tenminste
@anna, Dankjewel voor je reactie. Goed om jouw perspectief te lezen
Bij mij kwam het beelddenken pas op latere leeftijd,(35 jaar) op school was ik een kei in de Nederlandse taal, schrijven. Sinds ik me ben gaan ontwikkelen, begon me op te vallen dat ik sommige woorden niet meer begreep. Als zij dit begonnen uit te leggen, probeerde ik daar een beeld van te vormen en toen begreep ik het pas. Ook zinnen schrijven wordt soms moeilijk, vooral vanuit gevoel. Grammaticafouten. Zie later dan inderdaad dat bepaalde woorden in een zin net andersom moesten staan. 🙂 Als ik een verhaal vertel zie ik mensen soms bedenkelijk kijken, van ‘ik snap er niets van’, dan moet ik iets verzinnen om het voor hen duidelijk te maken, gebruik dan vaak voorbeelden vanuit mijn eigen ervaringen/beelden die ik heb. En inderdaad bij problemen zie ik het in een groot geheel, dus ook snel een oplossing omdat ik dingen als het ware zie ‘oplichten’ die van belang zijn of er mee te maken hebben. Was even wennen, deze overgang, maar helpt mij de wereld en de mensen beter te begrijpen.
Ik ben ook een beelddenker en weet dat pas sinds een paar jaar. ik dacht dat iedereen dat had. een prachtig boek dat ik iedere beelddenker aanbeveel. sensitieve intelligentie van barbara driessen.ook ontroerend, verhelderend. echt een aha moment voor beelddenkers als wij…
Wat fijn dat jullie aandacht besteden aan beelddenken! Ik krijg in mijn praktijk veel nieuwetijdskinderen. Meestal heel slim en vaak ook hooggevoelig. Met hun enorme intuïtie en rechtvaardigheidsgevoel worden ze vaak niet begrepen op school en lijken ze hun plekje niet te kunnen vinden. (Het zit er wel in maar het komt er niet uit…) RT en veel oefenen helpt niets; de kinderen gaan steeds meer twijfelen aan zichzelf. Er zijn eenvoudige technieken waarbij ze gebruik maken van hun talent. Hierdoor gaan ze zich gelukkig vaak weer beter voelen!
Oh wat herkenbaar is dit! Ik weet niet beter en had altijd het idee dat iedereen in beelden dacht… tot ik erachter kwam dat dat dus niet zo was. Nu lees ik twee in de klas? dat verbaasd me! Alle kenmerken kloppen. nu snap ik ook de gedrevenheid en chaos…