Eén van de dingen die me altijd intrigeert, is de historische basis voor bepaalde filosofische en metafysische concepten. We nemen vaak vanzelfsprekend aan dat de memes of ideeën van onze tijd altijd de basis voor ‘waarheid’ zijn geweest – in onze wetenschappelijke tijd kan dat een enorme vervorming zijn.
Ik herinner me dat in de tijd waarin ik het boek Een Nieuwe Aarde van Eckhart Tolle las en Oprah Winfrey Eckhart haar steun verleende in een serie webcasts, er veel mensen opbelden die verbaasd vroegen naar zijn verwijzingen naar de gelijkenissen van Jezus, en of er een verband was met het Christendom.
Oprah probeerde dit voorzichtig te omzeilen door te zeggen dat Eckharts onderwijs wereldlijk is, wat voor fundamentalistische christenen moeilijk aan te nemen is – maar is er een verband dat verder teruggaat?
Een van mijn favoriete ideeën uit het werk van Eckhart is zijn interpretatie van het begrip ‘Koninkrijk der Hemelen’. Niet als ‘ergens anders’ of in de lucht, maar eerder als een staat van bewustzijn als resultaat van grondig innerlijk onderzoek en uiteindelijk niet geloven in je gedachten.
In de 20e eeuw vond men de Dode Zee-rollen en de Nag Hammadi geschriften, een zeer belangrijke ontdekking van documenten die de gnostische evangeliën openbaarden – een verzameling historische, totaal andere interpretaties van de leringen van Jezus, die het juist als zonde beschouwde om in je gedachten te geloven – en je met mentale strijd en heftige beroering te verzetten tegen ‘wat is’.
Dat verzet en lijden is uiteraard het tegenovergestelde van het ‘Koninkrijk der Hemelen’.
In The Gnostic Mystery van Randy Davila weeft de auteur een interessante thriller rond zo’n ontdekte boekrol en maakt tevens van de gelegenheid gebruik om deze ontdekking van oude Christelijke leringen samen te vatten als psychologische leringen in dezelfde zin – volgens de onderzoeker in het boek is de sleutel tot de gnostiek het je ‘niet-verzetten’ tegen ‘wat is’. Het lijden werd gezien als het resultaat van worstelen met ‘wat is’ door veronderstelling van alternatieve realiteiten die ‘niet waren’.
Dat deed me aan Gurdjieff denken, die zich altijd in mysterieuze nevelen hulde over de bron van zijn leringen welke eveneens diep fysiek en psychologisch onderzoek omvatten naar de aard van het denken. Gurdjieff veronderstelde het bestaan van drie soorten hersenen, die harmonieus moeten samenwerken om verbinding te kunnen maken met hogere wijsheid en suggereerde dat de hedendaagse mensen slapen en zich onbewust zijn van hun ware aard.
Naast de vermelding van een kaart van Egypte van vóór de zand-tijd, toen alles nog prachtig groen was en wat de motivatie was voor zijn reis naar de piramides (waar hij als gids werkte), zou Gurdjieff gesuggereerd hebben dat zijn leer het ‘ware’ Christendom was – nog van voor het leven van Jezus, als wel het leven van de farao’s in Egypte met haar ‘prehistorische’ oerbron.
Hoewel een groot deel van de ideologie van Gurdjieff beschouwd kan worden als ‘Oosters’ en hij mogelijk naar India en Tibet is gereisd, suggereert een diepere kijk op zijn kosmische en biologische ideeën dat wat hij aan het licht bracht mogelijk de authentieke onvervalste leer van een superieure beschaving is geweest, die uiteindelijk plaats maakte voor zowel Egyptische als Meso-Amerikaanse culturen die probeerden hun wetenschappelijke wijsheid te behouden.
De moderne filosoof en wetenschapper Jacob Needleman, die diepgaand schrijft over Gurdjieff in relatie tot hedendaagse kwesties, onderzoekt dit aspect van de leer in zijn boek “Lost Cristianity” (Verloren Christendom).
In dit boek houdt Needleman zich bezig met een wetenschapper en een monnik. Dit onderzoek brengt hem diep in de bronnen van de oosterse orthodoxie en de esoterische interpretaties van de Schrift. Needleman schrijft:
“Wat praktisch overal in het leven van de mens verloren is gegaan, is de confrontatie van het Zelf met de twee fundamentele Universele krachten: de beweging van scheppende kracht en de beweging van terugkerende kracht, het uiterlijk en innerlijk. Het geheel dat vandaag de dag bekend staat als ‘de vooruitgang’, kan in het algemeen worden gekenmerkt als onevenwichtige aandacht voor de naar buiten gerichte levenskracht, gecombineerd met een valse identificatie van het innerlijk als het rijk van gedachten en emoties. De gedachten en emoties die de naam ‘innerlijkheid’ krijgen, dienen feitelijk – zoals is aangetoond – de beweging naar buiten en degradatie van psychische energie. In christelijke termen ‘het vlees’. Gedachten en emoties zijn niet de ziel (222).”
Dit brengt de oorspronkelijke ‘pré-christelijke’ leer naar boven die gericht is op innerlijke energetische kennis en de ontdekking van de ware aard van de mens door diepgaand onderzoek en concrete ervaringen.
Het citaat hierboven suggereert eigenlijk het Advaita-onderzoek van Neti Neti – “niet dat, niet dat’ – in het streven naar de werkelijkheid en de daaruit voortvloeiende erkenning dat wat ‘ik ben’ niet mijn gedachten zijn, niet mijn emoties en niet mijn gevoelens; het lichaam wordt ervaren als een ander ‘uitwendig’ object van iemands ware wezen.
Dit betreft inderdaad een tijdloos besef van waarheid dat we nu misschien als ‘oosters’ of ‘mystiek’ beschouwen, maar dan wel een besef dat sinds het begin der tijden in verhalen bewaard is gebleven. Joseph Campbell zette in zijn omvattende werk veel van deze verhalen in het licht (die de Star Wars-filmmakers inspireerden). Meer informatie hierover kan men lezen in het nieuwste boek van Bernardo Kastrup: “More Than Allegory; On religious myth, truth and belief.” (Meer dan zinnebeelden; Over religieuze mythe, waarheid en geloof).
Bernardo, die ook Why Materialism is Baloney (Waarom materialisme onzin is) schreef, vermijdt de laaghangende vrucht van het fundamentalistische religieuze dogma om dieper te graven in de bronnen van wijsheid in onze psyche en historische erfenis van mythen die verbinding suggereren met hogere energieën en invloeden.
Uiteraard heeft de wetenschap zelf ons hiervoor de basis aangereikt – we weten dat we iedere dag WiFi (draadloze overdracht van energie) gebruiken, dat onze computersoftware actieve conceptuele intenties codeert en resultaten produceert zonder menselijke tussenkomst – hetgeen suggereert dat mentale energie en waarheid geen fysiek lichaam nodig hebben om te kunnen ‘bestaan’.
In aanvulling op deze gekoppelde pogingen om de bronnen van wijsheid die misschien verloren zijn gegaan te achterhalen, lijkt het dat de hedendaagse historische beschaving de moderne geschiedenis liever wil vermijden, zelfs boeken hierover niet wil benoemen, zoals “Chariot of the Gods” (Strijdwagen van de Goden) van Erik von Daniken en recenter “Magicians of the Gods: The forgotten wisdom of earth’s lost civilization” (Magiërs van de Goden: De vergeten wijsheid van verloren beschavingen) van Graham Hancock.
Het is best mogelijk dat we op het punt staan om niet alleen de geschiedenis van onze wetenschap en religie te herschrijven, maar in feite de volledige geschiedenis van de oorsprong van onze soort, wanneer we deze verschillende punten met elkaar verbinden en de basis van religies die we altijd voor waarheid hebben aangenomen heroverwegen: het Jodendom (met de Kabbala en mystieke aspecten) en het Christendom als zijnde niet afkomstig van de leringen van Jezus, maar uit de oude geschiedenis van de mensheid zelf.
