De eigenheid van een kind en het gebruik van bijvoorbeeld Ritalin

Ritalin en Concerta (1) zijn middelen die ingezet worden als kinderen  gedragsmatig moeilijk hanteerbaar zijn, doordat ze extreem druk zijn met hun lijf en ledematen, maar ook omdat ze aangeven dat het in hun hoofd druk is. Is een chemisch middel geven altijd een wijs besluit? Of vraagt het om beter naar het kind zelf én ook onszelf te kijken?

Een moeilijk kind is een kind in moeilijkheden

Moeilijke kinderen. Zo noemen we kinderen waar wij het moeilijk mee hebben. Ze zijn onbereikbaar, tegendraads, luisteren slecht en hun concentratie laat flink te wensen over. Soms is dat op school juist meer of juist minder. Maar hoe dan ook er wordt door iemand aan de bel getrokken. Er zijn scholen waar leerkrachten de ouders stimuleren, om bij druk gedrag in de klas, de huisarts om ritalin te vragen.

Want het is en blijft lastig in de klas.

 Kijken naar de eigenheid van een kind 

Elk kind is een unieke optelsom van aanleg, (emotionele) ontwikkeling, temperament en verwerkingsstijl. Het vraagt van alle mensen die betrokken zijn bij moeilijk gedrag van een kind om dat in kaart te brengen! Dan kun je gaan constateren dat een kind iets heel anders nodig heeft. Neem bv een in aanleg creatief, erg gevoelig, gauw overprikkeld kind dat beweeglijk is, snel, enthousiast en sociaal betrokken en ga dan eens kijken welke onderwijsvorm daar tegenover staat. En behalve de vorm waarin het onderwijs gegoten is, wie staat er voor de klas? Is dat de juiste persoon en is de juiste school gekozen?

Maar andersom kan net zo goed: een van nature verlegen, terug getrokken, kind dat de tijd nodig heeft, een kind dat structuur nodig heeft om zich aan vast te houden en er is gekozen voor een onderwijsvorm waar veel gebeurt, weinig structuur is en creativiteit hoog in het vaandel staat.

Beiden hebben hun eigenheid. Beide is goed.

Hoog sensitief en spirituele kinderen 

Wat een opgave is het voor kinderen om zo super gevoelig te zijn. Ze horen elk geluid, ervaren alle prikkels, voelen emoties van anderen haarfijn aan, zodanig dat ze denken dat die emoties van hen zijn. En dan die kinderen die veel meer kunnen waarnemen dan de meeste mensen om hem of haar heen. Die laatste categorie, daar kunnen we als Maatschappij het minste mee. Eng en griezelig vinden we het, want het past niet in ons vaak aardse denken. Wat een eenzaamheid als je dat in je eigenheid hebt zitten en niemand begrijpt je.

Je hebt het druk in je hoofd omdat je dingen ziet die je niet snapt en waar je, als je het voorzichtig aankaart, nul op rekest krijgt.

Ouders die het wel snappen durven het niet aan de leerkracht te vertellen, omdat ze bang zijn voor die afkeurende glimlach van:’ Is dat niet een beetje overdreven?’.

Het kind wordt gek van al die geluiden en prikkels omdat het zo gevoelig is. Het wordt wellicht sneller boos, heeft misschien wel woede aanvallen. Of trekt zich terug in je eigen wereld, afgesloten, afgeschermd.

Hans Stolp noemt deze overprikkeling zo prachtig  in zijn boek: ’De levensopdracht van nieuwetijdskinderen’  een bombardement.

Het mag duidelijk zijn: je vertoont ander gedrag. En dat gedrag noemt de Maatschappij storend.

Wie zijn er druk? 

Laten we ook eerlijk naar onszelf kijken. We hebben een drukke Maatschappij gecreëerd, waar prestatie de norm is. We zeggen dan: ‘Wat gaat de tijd snel’,  maar wij gaan snel door de tijd! En onze kinderen moeten meehollen, of ze dat kunnen of niet.

Kun je als ouder nog stilstaan? Gewoon gaan waarnemen wat je ziet. En je dan afvragen: wat heeft het met mij te maken? Wat spiegelt mijn kind? Waar heb ik het zo druk mee? Waar ren ik eigenlijk naar toe? Mijn kind zoekt telkens de grens op, welke grens trek ik eigenlijk naar mijzelf?

Wat zou er gaan gebeuren als ik mijn leven anders inricht? Ga ik voor kwantiteit of wil ik naar minder en kwaliteit?

Ik heb 1 kans gekregen om mijn kind te helpen om volwassen te worden!

En heel goed kijken achter het gedrag van het kind. Wie is hij of zij? Wat zijn de kwaliteiten, wat heeft mijn kind nodig? Kan mijn kind dit tempo aan, heeft het minder of juist meer nodig? Kan het zich uiten? Heb ik tijd genoeg om mijn kind te steunen? 

Durft een kind te zijn wie het is? 

Een jongen van 10 heeft een poosje in de begeleiding gezeten en we zullen die dag, naar mijn idee, afronden en kijken wat het hem heeft opgeleverd. ‘Ik wil je iets vertellen’,  zegt hij dan en kijkt me aarzelend aan. ‘Vertel’ zeg ik uitnodigend. ‘Ik kan Geesten zien en Jezus en de Duivel’,  zegt hij dan. ‘Dat lijkt me behoorlijk pittig voor je’ antwoord ik hem. ‘Geloof je me?’ vraagt hij en hij kijkt me opmerkzaam aan. ‘Zeker doe ik dat! Er is meer tussen hemel en aarde en sommige mensen kunnen daar contact mee maken.’ Hij ontspant.

Hij vertelt openhartig hoe hij met de Duivel vecht en hoe het hem dan zwart voor de ogen wordt. Het is druk in zijn hoofd en op school kan hij de concentratie voor zijn werk vaak niet opbrengen. Hij kan er gelukkig met zijn vader over praten, maar laat ook merken dat het een eenzaam proces is.

Ik bedank hem voor zijn vertrouwen en laat hem zijn eigen beschermengel tekenen. Geplastificeerd en wel doet hij deze engel in zijn broekzak. Hij bedankt me stralend. Later blijkt dat hij zijn meester en juf erover verteld heeft, want het leek hem handig dat ze het wisten..

Goed waarnemen 

Alles staat of valt met een goede waarneming. Maar waar leer je dat als ouder? En waar leer je dat als leerkracht? Verder kijken dan alleen het gedrag. De mens zien in zijn eigenheid. Openstaan voor anders kijken. Met hulp het kind letterlijk in kaart brengen. Luisteren naar wat een kind zelf kan aanreiken en dat is veel. En vooral vragen: ‘Hoe kunnen wij jou helpen om jezelf te zijn?’.

Medicijnen

Ritalin is een drug, daar kunnen we niet omheen. Uit onderzoek is gebleken dat bij langdurig gebruik van middelen als Ritalin en Concerta de hyperactiviteit juist gaat toenemen. Bizar. Onderzoek heeft ook aangetoond dat als kinderen het al jong krijgen, het de groei van de hersenen remt. Dat de kansen toenemen om verslaafd te raken. Maar ook depressief.

Het verdient aanbeveling om te zoeken naar alternatieven. Goede volwaardige voeding, waar bv suiker uit gehaald wordt. In kaart brengen of er geen allergieën zijn, want ook die verschijnselen lijken op grote onrust. Stoffen waar je niet goed tegen kunt werken in op het darmstelsel en je ziet dat kinderen daar onrustig van worden. De Bachboesem therapie maakt kinderen ook rustiger en evenwichtiger; plantenextracten die op de gemoedstoestand  werken. Maar ook homeopathie, kinderyoga, Kindercounselling, speltherapie en nog veel meer.

Als alles in kaart is gebracht kun je alsnog besluiten dat het nodig is. Maar dan heb je het kind recht gedaan.

Kinderen zijn dankbaar als we ze laten ervaren dat we hen serieus nemen! Dat we ook naar onszelf kijken en tegen hen zeggen dat het ook van ons is. Dat geeft hen ruimte om met hun eigen moeilijkheid en beperking om te leren gaan!

Want elk kind is de moeite waard!

© Isabelle Hofstra

(1) Concerta is een langer werkende variant van het bekende Ritalin. Er zijn ook andere varianten in de handel met andere namen, zoals Equasym en Medikinet. In al deze pillen zit de stof methylfenidaat. De werking en de bijwerkingen zijn min of meer hetzelfde; de verschillen zitten vooral in de frequentie van inname. (Auteur: Luuk Kalverdijk/ kinder- en jeugdpsychiater Groningen)

Lees ook: Is ADHD medicatie wel zo veilig op de lange termijn?