De onderschatting van het onderbewuste – Zo word je geen slaaf van jezelf

Het onderbewuste

Heb je wel eens meegemaakt dat een dierbare in coma lag? Ik hoop het natuurlijk niet. Ook als het niet geval is, weten we allemaal hoe belangrijk het is om te blijven praten tegen iemand die in coma ligt. We zien het in films, horen het van anderen en onderzoek toont het aan. Ook al lijkt de persoon in coma er bewust helemaal niets van mee te krijgen, op onbewust niveau gebeurt er schijnbaar enorm veel.

Een voorbeeld wat dichter bij huis: kinderen. Uit onderzoek blijkt dat in de eerste duizend dagen van het leven van een kind de meeste ontwikkeling plaatsvindt. Op fysiek, mentaal, maar ook op sociaal en emotioneel vlak. Weet je dat de telling van die 1000 dagen start vanaf de eerste maand van de zwangerschap! Als ze dus nog een kleine cashewnoot zijn en er van regulier bewustzijn nog geen enkele sprake is.

De commercie speelt daar gretig op in. Zo hoorde ik laatst tot mijn verbazing dat er een muzikale vaginale speaker ontwikkeld is, ook wel de babypod genoemd. Het apparaatje breng je in als een tampon, je zet een lekker muziekje op en tadaa, de spraakontwikkeling van je baby zal later als een razende gaan…

De onderschatting van het onderbewuste

Veel mensen zijn zich dus bewust van het onderbewuste van iemand in coma en van baby’s, maar bij ons eigen onderbewustzijn staan we weinig stil.

Maar vraag jij je nooit af waarom je je bij bepaald gedrag van je kind uit je slof schiet? Terwijl je achteraf rationeel eigenlijk niet begrijpt waarom je je er zo druk om hebt gemaakt?

Of

Waarom jouw gedrag meer en meer op dat van je ouders gaat lijken. Juist dat gedrag, waarvan je vroeger zei dat je zo nooooooit wilde worden?

Of

Waarom het je niet lukt om bijvoorbeeld je eigen perfectionisme los te laten, terwijl je er zo naarstig naar verlangt (zie het artikel leid of lijd jij je perfectionisme).

De 95-5 regel

Je raadt het al: de verklaring ligt in ons onderbewuste. Wist je dat 95% van al het menselijk gedrag onbewust is? Onderzoekers toonden aan dat slechts een schrikbarende 5% bewust gedrag is. Het merendeel van de tijd leef je dus op de automatische piloot.

En wij met zijn allen maar denken dat we weloverwogen beslissingen nemen en controle hebben over veel zaken. Gefopt! Ja, want dat is wat je brein doet. Na het nemen van een beslissing door je onbewuste brein, wordt een signaaltje naar je bewuste brein gestuurd. Dat gaat vervolgens argumenten bedenken waardoor het lijkt alsof je rationeel een beslissing hebt genomen. Feitelijk is dat dus niet zo.

Nu je dit weet is het toch plots niet meer zo gek dat je op je ouders gaat lijken ondanks dat je dat niet wilt. Of dat je na een gesprek denkt “Jeetje waarom heb ik dat nou gezegd? Zo bedoelde ik het helemaal niet!”

Ik zal geen pleidooi houden om je volledig bewust te worden van je gedrag. Volgens mij is dat vreselijk vermoeiend en bovendien helemaal niet efficiënt. Die ingebouwde automatische piloot heeft immers ook zijn voordelen. Want stel dat iedereen heel bewust zou schakelen tijdens het autorijden, dan zouden er waarschijnlijk heel wat meer ongelukken zijn. Meer aandacht bij het schakelen, is immers minder aandacht op de weg.

Actiesignalen

Maar zo nu en dan wat meer stil staan bij die 95% kan geen kwaad. Zeker niet als je je verdrietig, gefrustreerd of gestrest voelt.

In onze maatschappij worden deze emoties vaak als negatief bestempeld. Ik zie het eerder als actiesignalen. Zoals ze in het Engels zeggen emotions are energy in motion.

Kijk eens wat vaker in de spiegel van je kind

Zo stelt ook Dr. Shefaly Tsbary:

“Our childrens problematic behavior originates from a different place than is commonly thought. The majority originates from a lack of awareness of the dynamics our children are triggering in us from our own past.”

Ik denk overigens niet dat het altijd met je verleden te maken heeft. Als ik me irriteer aan specifiek gedrag van mijn kind, realiseer ik me maar al te vaak dat dit juist het gedrag is waarvan ik weet of bang ben dat ik het ook vertoon. Maar tja, dat is natuurlijk geen leuke confrontatie, dus projecteren velen het liever op de ander.

Wil jij vooruit?

Die wetenschap brengt je in de fase van ‘bewust onbekwaam’.

En om eerlijk te zijn: dat is nou eenmaal niet de leukste fase van het groeiproces. Of beter gezegd: ik vind het de meest frustrerende. Weten dat je iets niet kan, maar het nog niet kunnen. Het is echter wel de meest stimulerende fase, als je verlangen om te groeien groot genoeg is, natuurlijk.

Een duwtje in de goede richting nodig?

De Australische verpleegkundige Bronnie Ware werkte jarenlang als stervensbegeleider van terminale patiënten. Ze ontdekte een patroon in de dingen waar mensen spijt van hadden in hun leven. Ze vatte deze samen in de volgende 5 spijtbetuigingen:

• “Ik wou dat ik de moed had gehad om een leven te leiden zoals ik dat wilde, niet het leven dat anderen van mij verwachtten.”
• “Ik wou dat ik niet zo hard had gewerkt en er was geweest voor mijn gezin.”
• “Ik wou dat ik het lef had gehad om mijn werkelijke gevoelens te uiten.”
• “Ik wou dat ik meer tijd met mijn vrienden had doorgebracht en vooral: dat ik de vriendschappen die belangrijk voor me waren, had gekoesterd en belangrijk had gemaakt.”
• “Ik wou dat ik mezelf had toegestaan om gelukkiger te zijn.”

Dus wil je echt in actie komen en geen slaaf van jezelf zijn? Ga dan regelmatig in gedachten naar je sterfbed en bedenk hoe je terugkijkt op je leven als je doorgaat op de manier waarop je nu doet.

Bronnie Ware concludeert dat het leven een keuze is en dat het belangrijk is dat je bewust kiest. Ik heb dat gedaan en doe het nog elke dag. Met alle uitdagingen, hobbels en bobbels die daar soms bij horen. Welke bewuste keuze maak jij?