Wat is het effect van stress op baby’s en jonge kinderen? Wat is stress eigenlijk? Heeft stress van de moeder ook invloed op de baby in de baarmoeder?
Wat maakt een baby gestrest?
Stress kan al ontstaan in de zwangerschap als de moeder zelf gestrest is. Een baby voelt al vroeg in de zwangerschap hoe de moeder zich voelt en gaat mee in dat gevoel. Omdat baby’s al vroeg horen, na drie maanden, reageren ze op schelle stemmen, op ruzie en harde geluiden. Onderzoeken hebben aangetoond dat baby’s zich terugtrekken in de baarmoeder. Al in de buik kun je een kind geruststellen door je warme handen op je buik te leggen, geruststellend tegen de baby te praten en door lieflijke muziek of zelf zingen de baby tot rust brengen. Onderzoeken hebben uitgewezen dat de baby daar van ontspant.
Stress bij de geboorte
Geboren worden is zo wie zo bijna altijd een stress moment; door het nauwe geboortekanaal je weg vinden is geen sinecure. Daarna beland je meestal in neon licht, met harde, onbekende geluiden en mist een baby de warmte, veiligheid van de baarmoeder. In de buik werd hij al alle kanten gestut, omgeven en dat voelde zo vertrouwd. De open ruimte waarin hij komt mist deze bescherming. Geluiden kende hij al, maar ze waren getemperd, geuren kende de baby al, maar beslist minder nadrukkelijk. Overweldigend, zo moet het zijn om op de wereld te komen. Niet voor niets zijn onderwater bevallingen in zwang en vragen gelukkig veel zwangeren of het licht getemperd mag worden bij de bevalling. Daarbij wordt er soms mooie rustige muziek ten gehore gebracht. Kortom: een zoveel mogelijk zachte ‘landing’.
Cortisol
Cortisol is de stof die vrij komt als er stress ontstaat in een lichaam. Stress op zichzelf is nuttig; bij een schrikreactie, die plaats vindt in een deel van de hersenen dat we amygdala noemen, wordt er een signaal gestuurd naar de hypothalamus (de middenhersenen) en deze geeft opdracht aan de bijnieren: maak cortisol aan en adrenaline. Laatstgenoemde geeft direct meer energie. Cortisol zorgt ervoor dat er focus van het lichaam komt op het probleem. Cortisol maakt dat glucose vrijkomt. Als de dreiging voorbij is geeft de hippocampus, een zeepaardvormig onderdeeltje in het brein, de opdracht aan de hypothalamus om de productie van cortisol te staken. De informatie over de stress veroorzaker wordt opgeslagen in het brein, zodat er een volgende keer nog sneller gereageerd kan worden.
Ongezonde stress
De mate van stress, maar vooral de lengteduur is bepalend of stress ongezond is. Je kunt je voorstellen dat als er steeds maar cortisol aangemaakt wordt, dat niet afgebroken wordt, het lichaam ontregeld raakt. De hippocampus, die het zou moeten afbreken gaat minder goed werken. De amygdala, daar waar het begint, blijft maar aanmanen cortisol te produceren en blijft voelen dat er ‘groot gevaar is’. De situatie wordt in het brein opgeslagen als gevaarlijk en elke situatie later die er op lijkt geeft eenzelfde reactie. Je wordt overgevoelig en je lichaam werkt ook niet meer goed. Tenslotte is het een aanslag op je immuunsysteem. De prefrontala cortex zou hulpvaardig kunnen zijn in de constatering: zo erg is het niet. Maar met een teveel aan cortisol gaat deze ook minder werken.
Baby’s en stress
Baby’s ervaren stress net als volwassenen, maar hun stress systeem is nog niet af. Hij is helemaal afhankelijk van jou. Hij is gauw van slag bij ongemak, pijn, frustratie en de enige manier om je dit te laten weten is huilen. Eigenlijk, als hij zou kunnen praten zou hij waarschijnlijk roepen: Help mij! Als een baby vanaf het begin ervaart dat je aanvoelt wat er met hem aan de hand is en jou leert vertrouwen, leert hij om te gaan met stressvolle gebeurtenissen. Je bent zijn stress regelaar, tot hij het zelf kan. Daarom is aandacht voor huilen zo belangrijk, zeker in het eerste halfjaar, maar ook daarna, als dit de enige manier voor een baby is om hulp te vragen voor zijn problemen. In de zwangerschap wordt het cortisol dat bij de moeder aanwezig is in stressvolle situaties, doorgegeven via de placenta aan de baby. Zo kan het zijn dat een baby al geboren wordt met een verhoogd corisol en wordt er terecht gezegd: gestreste moeder, gestreste baby. Ontspanning in de zwangerschap is dus heel erg belangrijk.
Yoga
Leren ontspannen en rustig leren ademhalen kan heel goed door middel van yoga. Het komt beiden ten goede, zowel de moeder als de baby. Yoga brengt je uit je hoofd in je lichaam. Daar waar je eigen emoties zitten. Door contact te maken met dat stuk, leer je jezelf om te gaan met gevoelens. In de zwangerschap is dat contact onontbeerlijk. Het geeft de baby de rust om te groeien.
Wat mooi om te lezen! Het verklaart zo veel van wat ik niet wist.
Mijn moeder werd tijdens haar zwangerschap erg getreiterd door mijn vader (daarna ook trouwens). Ik wilde niet geboren worden, trok me terug in mijn moeder, dat hoorde ik later. Mijn vader was een beest. Al kon hij daar niks aan doen, hij kwam ook uit zo’n gezin.
Mijn moeder is te jong gestorven. Was ik maar niet geboren dat heb ik mijn hele leven gedacht en nu nog. Stress tot in de eeuwigheid.
Nooit hebben mogen leven.
Waardevol, deze informatie over de invloed van stress op het ongeboren kind. Het bevestigt alles waar ik voor sta een ga. Ik houd me al jaren bezig met babyleed. Ik noem het ETB’s: Emotionele Trauma’s opgelopen in de babytijd. ETB’s kunnen met stress te maken hebben, stress als in overmatige spanning, maar ook stress als in verdriet en angst. Als er bij de vorige zwangerschap van alles is mis gegaan, kind geboren met een lichamelijke aandoening, miskramen, of zelfs een doodgeboren kindje, dan zal de volgende zwangerschap mogelijk meer beladen zijn met angst. Niet meer onbevangen zijn. Vroeger werd er aangeraden om snel weer een kind te krijgen en is de zwangerschap midden in de rouwperiode. Ook ander verdriet heeft zijn impact. Het overlijden van een andere vrucht in de buik geeft mogelijk eenzame rouw. ( het alleengeboren tweelingsyndroom). Het ziek worden en/of overlijden van familieleden van ouders heeft zijn impact, gewenst ongewenst, etc etc. Mij heeft het altijd verbaasd hoe weinig aandacht er was voor de emoties van de baby. Ik heb heel veel diepte-interviews afgenomen die weergeven hoe ETB’s, onverwerkte trauma’s, doorwerken op het gehele leven. Hoe de ouder in zijn vel zit is ook van wezenlijk belang voor de ongeboren kind. Een hooggevoelige moeder die weinig verbinding maakt met het eigen lichaam, meer in hogere sferen verkeert, biedt niet direct een solide fysieke basis voor het ongeboren kind. Dus tip: Hoe steviger je in je eigen schoenen staat als ouder hoe meer veilig voelbaar je bent voor je kind, en hoe meer ze/hij die stevige basis meekrijgt en kan inlijven. Dus aanstaande ouders, vergeet je eigen lichaamsgevoel NIET! Soms heb ik zelf bij eigen geboorte geen veiligheid gekend. Dan kan zelf kinderen krijgen de eigen pijn uit de geboortetijd activeren. Postnatale Zwangerschapsdepressies kunnen daarmee te maken hebben. Verwerking van eigen babytrauma’s is altijd een pré als je ouder wilt worden. Dan begin je met een schone lei. Binnenkort komt mijn boek uit over dit onderwerp. Op mijn website http://www.tobeme.nl kun je terugvinden dat ik een geweldige methode heb ontwikkeld om met terugwerkende kracht alle hulpbronnen voor de geboorte af te stemmen op het ongeboren kind en zo het fundament van het leven te herstellen. De Prenatale Opstelling. Helemaal in de gedachtelijn van het bovenstaande artikel. Ik ben heel gelukkig dat er steeds meer bekend wordt over en steeds meer wetenschappelijke onderbouwing komt de impact van stress op het ongeboren kind.
Mooi stuk! Ik ga het zeker delen 🙂
In mijn praktijk geef ik zwangerschapsyoga en babymassage.
Toevallig heb ik in mijn laatste bijeenkomst ‘babymassage’ huilgedrag bij baby’s centraal gezet als thema. Daar hebben we tevens gesproken over het laten huilen van de baby (bijvoorbeeld voor het slapen gaan, bij krampjes, huiluurtjes etc.) en de gevolgen van het verhoogde percentage cortisol, wanneer een baby langdurig en vaak ongetroost huilt.
Mooi dat het effect van stress tijdens de zwangerschap ook onder de loep wordt genomen. En ik ben het er uiteraard helemaal mee eens dat yoga tijdens de zwangerschap een positieve rol kan spelen bij de zwangerschapsbeleving, omgaan met stress in de zwangerschap en tijdens de bevalling.
Bedankt voor het delen!
Dit had ik moeten weten toen ik zwanger was.
Het is al lang terug, er was alleen zwangerschapgym
Naar ik weet. en daar maakten men elkaar nog bang ook
Voor wat er e v t kon gebeuren tijdens een bevalling.
Nou weet je als moeder dat stress nooit goed is voor een baby.
Ik weet nog goed dat ik en mijn partner woorden hadden tijdens
Mijn zwangerschap , mijn buik aldoor verharden.
Het kindje reageerden terdegen .
Men maakten toen ook wijs dat je een kind gewoon moest
Laten huilen en niet te veel op moest pakken dan raakten het
Kind verwend zei men.
Onze kinderen werden zoveel als mogelijk getroost en lekker geknuffeld.
De jongste heeft veel en lang naast ons geslapen. Daar voelden zij zich veilig.
Ik trok mij dus niks van schoonmoeder aan, en volgden mij gevoel.
Het oer – gevoel , precies wat een kind nodig heeft.
Daarom lijkt yoga en al die tips geweldig voor een mooie zwangerschap.
Een mooi artikel isabelle , daar zullen velen moedertjes profijt aan hebben .
@petra jaspers,
Hallo Petra,
Wat een akelig verhaal!
Ik weet niet hoe oud je dochter is, maar raad je aan om haar op Kinderyoga te doen! Zo leert ze zichzelf kennen en beter te ademhalen.
Voor jouzelf: kinderen zijn onze spiegels, ze laten ons zien dat er bij ons nog iets op te ruimen valt aan oudzeer. Zoek een Helende Reistherapeut( zie ook het artikel van Brandon Bays)in jouw buurt( ik weet niet waar je woont)om zelf oud verdriet te helen. Het zal je dochter ook ten goede komen! Sterkte!