Wanneer vrouwelijk en mannelijk in balans zijn, dan is er vloeibaarheid, verbondenheid, energiestroming, eenheid en heelheid. Vloeibaarheid en balans wordt wellicht het beste weergegeven door het Taoïstische teken van onlosmakelijke verbondenheid en elkaar aanvullende waarden Yin en Yang. In breed perspectief staat de inhoudende vrouwelijke energie voor: ontvankelijkheid, verbondenheid en dingen bijeen houdend; de mannelijke uitdijende energie staat voor: zoeken naar uitbreiding en naar wat zich daarachter bevindt. Meer specifiek weerspiegelt het vrouwelijke het instinct en gevoel (hart) en de waarde van bewustzijn; het mannelijke weerspiegelt het zoekende, het doelbepalende, het rangschikkende, de onderscheidende kwaliteiten van het bewustzijn, die in de regel geassocieerd worden met verstand en intellect. Duizenden jaren lang hebben vrouwen dichter bij de vrouwelijke energie geleefd en mannen bij de mannelijke energie. Maar nu is er een dringende behoefte ontstaan om de huidige overmatige nadruk op mannelijke energie te temperen door een bewuste krachtsinspanning om de vrouwelijke energie te integreren.
door : Anne Baring
In de oudheid stond het vrouwelijke principe in de vorm van de Godin in de eerste plaats voor verbondenheid – de verborgen verbinding van alle dingen onderling. Ten tweede stond het voor gerechtigheid, wijsheid en mededogen. Ten derde, het allerbelangrijkst, werd vrouwelijke energie geïdentificeerd met de onzichtbare dimensie voorbij de wereld van vormen – een dimensie die verbeeld kan worden als een matrix die de onzichtbare geest verbindt met de zichtbare natuur. Destijds werd deze matrix de Godin genoemd; later werd dit de Ziel. Het vrouwelijke principe beeldde zich uit in eenheid, heiligheid en onschendbaarheid van alle leven; de fenomenale wereld (natuur, materie, lichaam) werd als heilig beschouwd, omdat het een goddelijke manifestatie van de onzichtbare geest is.
De grootste tekortkoming in de patriarchale beschaving is de veel te grote nadruk op het mannelijke archetype (geïdentificeerd met geest) en de minachting van het vrouwelijke (geïdentificeerd met natuur). Dit komt tot uitdrukking in het feit dat het god-hoofd geen vrouwelijke dimensie heeft, met als gevolg consequente verwaarlozing van het gevoel voor waarde, waarin de vrouwenhaat verantwoordelijk is voor onderdrukking en het lijden van vrouwen. De geschiedenis is de afgelopen 4000 jaar door mannen bepaald, vanuit mannelijke perspectieven en gericht op door mannen gedefinieerde doelen – voornamelijk verovering en controle (dit is niet als kritiek bedoeld: binnen de context van de overheersende geloofssystemen en het algemene bewustzijnsniveau had het ook niet anders kunnen zijn).
Echter, religie en wetenschap – alle culturele gedachtengoed en gedragspatronen – hebben zich vanuit deze onevenwichtige basis ontwikkeld. In die 4000 jaar werden alle ‘vrouwelijke’ aspecten (natuur, lichaam, vrouw) van hun waarde beroofd en onderdrukt, inclusief de rijke diversiteit van de heidense erfenis van de Oude Wereld. Op het gebied van religie werden andersdenkenden (ketters) geëlimineerd; de verschillende manieren om directe verbinding te maken met het transcendente gingen verloren. Dit heeft uiteraard een diepe onbalans in de cultuur en de menselijke psyche veroorzaakt. Het heeft uiteindelijk geleid tot de tirannieën van deze eeuw, waar het leven van 200 miljoen mensen is opgeofferd aan totalitaire regimes. De wrede erfenis hiervan is te zien in Afghanistan, Bosnië, Rusland en momenteel Kosovo. Maar het is ook zichtbaar in het moreel dat de westerse cultuur domineert. De moderne tiran is de extreme weerspiegeling van een diepgewortelde pathologie die is voortgekomen uit een al heel lang bestaande culturele onbalans tussen het vrouwelijke en mannelijke archetype en – op menselijk niveau – tussen vrouwen en mannen. Ik laat je graag een fragment uit een recent artikel lezen:
“Dit is een wereld van monsterlijke tirannie. Overal zijn er regeringen die met hun systeem of met verwaarlozing mensen uithongeren, hun bestaansmiddelen verwoesten, hun families uiteen drijven. Overal worden vrouwen onderdrukt, andere rassen vernederd, levensstijlen die mensen dierbaar zijn kapot gemaakt. Onroerend goed wordt geconfisqueerd, dorpen verbrand, ziekte en ondervoeding blijven ongecontroleerd doorwoekeren… Wat al deze slachtoffers, tientallen miljoenen, gemeen hebben – de reden waarom hun lijden mij tot het toppunt van verontwaardiging brengt – is dit: Ze hebben hier niet om gevraagd; ze kunnen dit niet vermijden; er is niets dat ze kunnen doen om dit te veranderen; ze hebben geen keus.” (Matthew Parris, The Times, Londen – 6/9-1998)
Wanneer er geen verbondenheid en evenwicht is tussen de vrouwelijke en mannelijke principes, wordt het mannelijke principe pathologisch overdreven, opgeblazen; het vrouwelijke pathologisch verkleind, tot zwijgen gedwongen, vruchteloos gemaakt. Symptomen van pathologisch mannelijk zijn: starheid, dogmatische inflexibiliteit, almacht en obsessieve verslaving aan macht en controle. Er zal een duidelijke definitie van doelen zijn, maar die bevatten geen ontvankelijkheid voor andere ideeën en waarden die daarmee strijdig zouden kunnen zijn. De horizon van de menselijke verbeelding wordt beperkt door openlijke of subtiele censuur.
We kunnen deze pathologie vandaag de dag weerspiegeld zien in de meedogenloze waarden die de media en de politiek er op nahouden en in de onmenselijke technologische drijfjacht die de moderne wereld beheerst. We zien de roofzuchtige drang om nieuw territorium te verwerven of op te eisen met de hebzuchtige begeerte naar mondiale controle van wereldmarkten, naar ideologische groei en nieuwe technologieën zoals genetische modificatie van voedsel. We zien dat de overdreven competitiedrang – de zucht naar nòg verder, nòg snellere groei, nòg meer bereiken, nòg meer verwerven – verheven is tot de status van een sekte. Met een enorme minachting voor gevoelswaarden die gebaseerd zijn op de ervaring van verbondenheid met anderen en met de leefomgeving. We zien een roofzuchtige en dwangmatige seksualiteit bij zowel mannen als vrouwen die steeds meer het vermogen verliezen een bestendige relatie op te bouwen. Er is een voortdurende expansie te zien in lineaire zin, maar geen enkele uitbreiding in diepgang en inzicht. De druk om dingen te doen gaat continu verder omhoog.
En wat is het resultaat? Uitputting, angst, depressie en ziekte dat steeds meer mensen treft. Er is geen tijd en ruimte voor menselijke verbondenheid. En al helemaal geen tijd voor verbinding met de spirituele dimensie. Het levenswater stroomt niet langer. Mannen, vrouwen en vooral kinderen worden slachtoffer van deze harde, competitieve, onverschillige mentaliteit: vrouwen worden in hun desoriëntatie – mede omdat de vrouwelijke waarde geen duidelijke definitie of erkenning heeft in onze cultuur – aangetrokken om het pathologische beeld van het mannelijke principe te kopiëren, waarin de angst voor het vrouwelijke principe is ingesloten.
Omdat deze situatie grotendeels onbewust ontstaat, kan er niet veel worden gedaan totdat het voor beiden catastrofaal wordt. Toen ik hierover nadacht, herinnerde ik me het volgende verhaal:
Er was eens – nog niet zo lang geleden – een grote droogte in een Chinese provincie. De situatie was catastrofaal. De Katholieken liepen processies, de Protestanten verzonken in gebed, de Chinezen brandden wierook en schoten munitie af om de demonen van de droogte te verjagen; het mocht allemaal niet baten. Uiteindelijk zei het volk: “We gaan de regenmaker halen.” En zo verscheen uit een andere provincie een uitgedroogde oude man. Zijn enige wens was een rustig gelegen klein huisje, waarin hij zich vervolgens drie dagen opsloot. Op de vierde dag pakten de wolken samen en volgde er een enorme sneeuwstorm in een tijd van het jaar waarin nooit sneeuw valt – er viel een buitenproportionele hoeveelheid – en de stad gonsde van geruchten over de geweldige regenmaker. De mensen vroegen wat hij gedurende drie dagen had gedaan om op het op de vierde dag te laten sneeuwen, waarop hij antwoordde: “Ik kom uit een ander land waar alles in orde is. Hier is wanorde, het is niet zoals het behoort te zijn volgens de orde van het Universum. Daarom is het hele land niet in Tao. Ik ben ook niet in natuurlijke orde omdat ik in een wanordelijk land ben. Dus moest ik drie dagen wachten tot ik terug was in Tao en toen kwam de sneeuw vanzelf.”
De regenmaker deed helemaal niets. Hij wachtte tot hij in balans was. Zijn verhoogde kwaliteit van Zijn corrigeerde de onbalans van de wereld om hem heen.
Misschien moeten we allemaal regenmakers worden…
Ik voel dat we in een tijd van kairos leven – de mythische tijd van keuze – een tijd van verbazingwekkende wetenschappelijke ontdekkingen die onze visie op het Universum zullen vergroten, en die oude concepten over de aard van de werkelijkheid verbrijzelen. Desondanks wordt het kwetsbare organisme van het leven op onze planeet en het voortbestaan van de mens als nooit tevoren bedreigd door technologieën die gedreven worden door een mentaliteit van verovering en natuurbeheersing. En die vervolgens worden toegepast met volledige veronachtzaming van de gevaren die onze bemoeizucht met de natuur met zich meebrengt en de schade die wordt toegebracht aan het complexe web van relaties waarop het leven op Aarde gebaseerd is. Het is kiezen tussen vasthouden aan een totaal versleten onevenwichtige levensstijl of verder groeien naar meer verantwoording en gevoelsvermogen om tot verbinding te komen. Als we niet in staat zijn om empathie en het vermogen tot communiceren te ontwikkelen, zullen we zeer beslist onszelf en het milieu dat ons leven ondersteunt verwoesten.
Dus hoe kunnen we zelf meehelpen aan het herstel van de balans tussen het mannelijke en vrouwelijke in onszelf en in onze cultuur? In de eerste plaats: waarin zijn we als individu uit balans? Waarin worden we gedreven door de cultureel onevenwichtige levenshouding die bestaat uit streven naar macht en controle, negeren van onze depressiviteit, onze angst en de symptomen van ziekte van ons lichaam? Maken we voor onszelf wel genoeg tijd vrij voor reflectie, voor relaties, voor verbinding met een diepere dimensie van de werkelijkheid? In mijn opinie is de hoogste prioriteit deze pathologie te onderwerpen aan brede openbare discussie. Verschuif de obsessieve drang naar macht naar het bereiken van evenwicht.
Om het vrouwelijke principe in onze samenleving te versterken volgen hieronder enkele suggesties.
- – Bevrijd jezelf van het beeld dat je wordt vastgehouden in de wurggreep van een controlerende minderheid die probeert het gevoel en het niet-rationele uit ons begrip van het leven te elimineren.
- – Formuleer een nieuw beeld van de geest als ‘Al wat Is’ – zowel zichtbaar als onzichtbaar. Herstel de verloren of gedegradeerde vrouwelijke aspecten van de geest; herstel de natuur, de materie en je lichaam (inclusief seksualiteit) in het Rijk van Heiligheid.
- – Stel je ziel voor als Kosmisch Internet. We zijn allemaal verbonden met het Universele Web van Relaties. We kunnen ons de ziel op deze nieuwe manier voorstellen, als iets waarmee we innig verbonden zijn en waarmee we vriendschap kunnen ontwikkelen.
- – Religie – Neem afstand van dogmatische formuleringen uit het verleden: monotheïsme als mytheïsme (Ravi Ravinda). Herken de negatieve effecten van diepgewortelde overtuigingen en de betekenis ervan – zoals het geloof in erfzonde – op je interpretatie van het leven. Verwelkom de idee van de directe individuele ervaring van het heilige en het numineuze.
- – Wetenschap – Integreer een empatische relatie met hetgeen bestudeerd wordt in zowel wetenschappelijk onderwijs als in de praktijk. Leer kinderen empatisch begrip van hun eigen lichaam en de natuur, in plaats van ze de idee aan te praten dat het Universum en het lichaam een machine is. Help hen bewust te worden van hun omgeving als een schakel in de grote keten van verbondenheid waarin hun leven is ingebed. Stimuleer hun gevoel voor verwondering.
- – De psyche – Ontwikkel een beter inzicht in roofzuchtige en psychopathische gedragspatronen. Leer patronen van onbalans herkennen en transformeren. Heel de kloof tussen geest en ziel. Erken dat gevoel een waardevolle manier is om de werkelijkheid waar te nemen dat in het denken geïntegreerd moet worden. Het grootste probleem in onze samenleving is namelijk emotionele onvolwassenheid.
- – Politiek – Ontwikkel een forum buiten de nationale en internationale politiek om, waar de werkelijke problemen van onze planeet kunnen worden uitgesproken en aangepakt. Herken grootheidswaan, standaardisatie, controledwang en toename van bureaucratie als symptomen van de pathologie van een opgeblazen en niet-verbonden mannelijk principe.
- – Geneeskunde – Integreer alternatieve (aanvullende) geneesmethoden in orthodoxe methoden als een bewust beleid. Focus op preventieve geneeskunde. De hedendaagse huisarts heeft geen tijd voor een empatische relatie met zijn/haar patiënten. De druk van het aantal patiënten is gewoon veel te groot. In sommige ziekenhuizen worden echter alternatieve praktijken en operatiemethoden verweven met de orthodoxe. Deze integratie kan worden uitgebreid.
- – Landbouw – Focus op verhoging van de productie van biologisch voedsel en verwijdering van pesticiden, antibiotica en giftige stoffen uit ons voedsel en water.
– Zorg voor kinderen – Streef naar een veel hoger niveau van prenatale zorg. In vergelijking met de rest van Europa lopen we flink achter (Zweden is het verst gevorderd). Heb aandacht voor de kwaliteit van het dieet van kinderen en stimuleer zowel de verbeeldingskracht als het intellect. - – Maak vrouwen bewust van hun specifieke eigenwaarde en het belang van hun bijdrage aan de cultuur. Leer vrouwen hun gevoelswaarden uit te spreken zonder angst of schaamte. Leer het vitale belang van met grote zorg kiezen van een partner. Neem verantwoordelijkheid en bereid je op een waardevolle manier voor op het moederschap.
- – Leer jong-volwassenen bewust te zijn van hun verantwoordelijkheden in relaties en de relatie van ouders ten opzichte van kinderen. Leer ze de psychologie van een kind; de afhankelijkheid, de gevoeligheid, de potentie voor emotionele groei. Leer ze de complexiteit van neurowetenschappen, zodat ze begrijpen hoe emoties het lichaam kunnen beïnvloeden en omgekeerd. Vraag hen nieuwe manieren te bedenken om voor het milieu te zorgen.
– Beheers pestgedrag door bewust beleid om scholen tot een heilig plaats te verklaren. Kinderen kunnen meehelpen met het creëren van hun eigen heilige omgeving op school. Lessen in mediteren vanaf groep 1 heeft onmiskenbaar positieve effecten op het leervermogen en emotioneel evenwicht (Maharishi School in Skelmersdale – zie het verslag in The Sunday Times 19/9-98). - – Leermethoden – Verweef het hemisferische bewustzijn van de rechter hersenhelft met het lineaire bewustzijn van de linker hersenhelft, waardoor de creativiteit van verbeeldingskracht wordt geopend: poëzie, kunst, drama en muziek (zonder examens hiervoor). Breng het leerplan in evenwicht met zowel ontwikkeling van het vermogen tot logisch denken als creatieve verbeelding en participatie. Het gedicht hieronder van een 12-jarige jongen op een school in Southampton laat zien hoe een leraar een veilige omgeving kan bieden waarin een kind zijn ware gevoelens durft te uiten:
Ik hoor mijn innerlijke stem tegen me praten,
Uitleggen, bemoedigen,
Het deel van mij openen waarvan ik dacht dat het verloren was.
In deze wereld van wreedheid en angst branden kleine lichtjes.
Iedereen heeft een vlam in het hart,
Hadden ze maar de moed om het te vinden.
Het licht kan door een gat je geest binnensijpelen.
Wanneer het binnenste eruit is
Ben je getransformeerd en onthuld.
Het is niet nodig om bang te zijn,
Maar wees nieuwsgierig
Want je zult waarschijnlijk nooit weten
waar de kracht vandaan komt. Daniel Webster
Jonathan Schell schreef in zijn boek ‘Het lot van de Aarde‘ de volgende woorden:
“Omdat alles wat we doen en alles wat we zijn in gevaar is, is ieder persoon de juiste persoon om te handelen en is elk moment het juiste moment om daarmee te beginnen.”
Ieder mens is geroepen om zich te concentreren op het opnieuw in evenwicht brengen van het vrouwelijke en mannelijke principe in zowel onszelf als in onze cultuur. Dit zou een diepe alchemie in ons leven kunnen bewerkstelligen. Vrouwen en mannen kunnen beiden deelnemen aan het transformatieproces waarbij de focus niet langer gericht is op macht en controle, maar op relaties, balans en verbondenheid. De uitdrukking “De verovering van de natuur” kan worden vervangen door het besef dat de mensheid en de natuur verbonden zijn met een diepere, nog onbekende werkelijkheid, die beiden omvat.
Ook Carl Jung vraagt zich aan het eind van zijn boek ‘Het onontdekte zelf’ af:
“Weet het individu dat hij of zij de cruciale persoon is die met een ietsepietsie tegenwicht de weegschaal van de wereld in balans kan brengen?” Miljoenen mensen hebben geen keus. Degenen onder ons die een zekere mate van keuze hebben zouden kunnen opstaan om de enorme uitdaging aan te gaan om een nieuwe en verantwoordelijke zienswijze te integreren in de relatie tot elkaar en tot onze prachtige Aarde waarop we wonen.”
Dit artikel is geschreven door Anne Baring. Anne is Jungiaans analist – co-auteur van The Myth of the Goddess, The Mystic Vision en The Divine Feminine en auteur van The Birds Who Flew Beyond Time. & The Dream of the Cosmos
Bewaar voor later op Pinterest:
