Er bestaan veel misverstanden over hooggevoeligheid en die kun je vooral tegenkomen wanneer je erover praat met mensen die niet hooggevoelig zijn. Want hoe leg je hooggevoeligheid uit aan iemand die zelf niet hooggevoelig is? En hoe leg je het uit op zo’n manier dat ook iemand die niets met spiritualiteit of bewustzijn heeft het kan begrijpen?
Het helpt daarbij om buiten de ‘spirituele’ terminologie te gaan en te kijken wat de wetenschap over hooggevoeligheid te zeggen heeft. Daarnaast kun je praktische voorbeelden geven.
Lange tijd wisten we niets over de biologische achtergrond van hooggevoeligheid en werd de term alleen in ‘spirituele kringen’ gebruikt. De laatste jaren wordt er echter steeds meer onderzoek uitgevoerd en komen er steeds meer bewijzen dat de hersenen en het zenuwstelsel van hooggevoelige mensen anders werken dan die van niet-hooggevoelige mensen.
Wetenschappelijke inzichten over hooggevoeligheid
Allereerst: hooggevoelig en hoogsensitief zijn twee termen die meestal door elkaar worden gebruikt. De term hoogsensitieve personen (HSP) is in 1996 geïntroduceerd door Elaine Aron (PhD) in haar boek ‘Hoog Sensitieve Personen – hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt‘. Inmiddels is er meer wetenschappelijk onderzoek gaande naar hooggevoeligheid om te definiëren wat het precies is (en wat het niet is).
In het kort komt het hierop neer: hooggevoelige mensen verwerken informatie op een dieper niveau dan mensen die niet hooggevoelig zijn. De hersenen en het zenuwstelsel van hooggevoelige mensen werken anders. Op MRI hersenscans is te zien dat bepaalde hersengebieden sterker geactiveerd worden bij hooggevoelige mensen dan bij niet-hooggevoelige mensen.
Die diepere verwerking van informatie kan leiden tot:
- overprikkeling: overweldigd worden als er teveel ‘input’ is (geluid, licht, emoties, etc)
- nuances, verbanden en patronen zien die anderen niet zien
- non-verbale informatie oppikken en tussen de regels door kunnen lezen
- creatiever en buiten de lijnen denken
- jezelf wegcijferen omdat je zo sterk de ander aanvoelt
Heel belangrijk is dat hooggevoeligheid geen stoornis is zoals adhd, autisme, borderline e.d. Hooggevoeligheid is een eigenschap die een enorm talent is maar die ook uitdagingen met zich mee kan brengen. Wanneer je leert omgaan met de uitdagingen kan je talent van je hooggevoeligheid steeds meer tot uiting komen.
Het verschil tussen hooggevoeligheid en empathie
Vooral voor mensen die zelf niet hooggevoelig zijn is het soms lastig te begrijpen hoe het is om emoties van anderen over te nemen. Er is een duidelijk verschil tussen empathie en hooggevoeligheid. Dat verschil kun je gebruiken om hooggevoeligheid uit te leggen.
Empathie is een vaardigheid die vrijwel iedereen in meer of mindere mate bezit. Empathie betekent: als iemand rouwt omdat een dierbare is overleden dan kun je begrijpen waarom de ander verdrietig is. Je kunt je verplaatsen en inleven in de ander. In het Engels wordt dit ‘being empathic’ genoemd.
Bij veel hooggevoeligen gaat die empathie echter een stap verder. Je kunt niet alleen begrijpen waarom de ander verdrietig is, maar je voelt het verdriet in je eigen lichaam. Je voelt het alsof het van jou is en jij zelf iemand hebt verloren. Wanneer je tijd hebt doorgebracht met iemand die heel verdrietig is, dan is de kans groot dat je als hooggevoelige daarna zelf moet huilen om het verdriet dat je voelt in je lichaam los te kunnen laten. In het Engels wordt dit ‘being an empath’ genoemd.
Dit ‘overnemen van emoties van anderen’ wordt door veel hooggevoeligen ervaren, maar niet door iedereen. Er zijn ook hooggevoeligen die vooral gevoelig zijn voor prikkels als hard geluid, fel licht, e.d. En er zijn hooggevoeligen die van nature zo goed gegrond en verankerd in zichzelf zijn dat ze niet zoveel last hebben van dat wat ze van anderen voelen. Zij kunnen de emoties van anderen gelijk weer kwijt waardoor het niet blijft hangen en ze er niet op leeglopen.
Hooggevoeligheid en introvert/extravert zijn
Soms wordt gedacht dat hooggevoeligheid alleen voorkomt bij mensen die introvert zijn (mensen die graag alleen zijn en zichzelf opladen door tijd alleen door te brengen). Maar ook extraverte mensen kunnen hooggevoelig zijn. De combinatie hooggevoelig en extravert kan met extra uitdagingen gepaard gaan omdat ook dan de balans gevonden moet worden tussen aan de ene kant naar buiten gaan en verbinden met mensen en aan de andere kant naar binnen keren en je lichaam de tijd geven om de prikkels en ervaringen te verwerken.
Hoe leg je uit wat hooggevoeligheid/hoogsensitiviteit is?
15- 20% van alle mensen verwerkt informatie op een dieper niveau. Dit komt zelfs bij dieren voor. Dit wordt hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit genoemd. Mensen die hooggevoelig/hoogsensitief zijn worden HSP genoemd: Hoog Sensitieve Personen.
Hooggevoeligheid is geen stoornis maar een eigenschap die komt met talenten en uitdagingen. Je wordt ermee geboren. Hooggevoelige mensen kunnen zowel introvert als extravert zijn.
De belangrijkste uitdagingen van hooggevoelige mensen zijn het overnemen van emoties (en soms zelfs fysieke klachten) van anderen en hun prikkelgevoeligheid. Hooggevoelige mensen begrijpen niet alleen emoties van andere mensen, ze kunnen deze overnemen en de emoties van anderen in hun eigen lichaam voelen. Ook kunnen ze eerder overprikkeld raken door harde geluiden, fel licht e.d. waardoor een stressreactie optreedt. De emmer is dan vol: de ervaringen moeten eerst verwerkt worden voordat er weer nieuwe ervaringen ‘bij’ kunnen.
Wanneer hooggevoelige mensen hun eigen grenzen leren kennen wordt de kans op overprikkeling kleiner en is eigenlijk vrijwel alles mogelijk. Hooggevoeligheid hoeft je niet te beperken in wat je kunt of wilt doen.
Wanneer hooggevoelige mensen leren omgaan met hun gevoeligheid dan kunnen ze hun gevoeligheid gaan inzetten als kracht en talent. Enkele positieve kenmerken van hooggevoeligheid zijn:
- aanvoelen wat anderen nodig hebben (en aanvoelen wat je zelf nodig hebt)
- zorgzaam en begripvol zijn
- verhoogde creativiteit
- verhoogde intuïtie
- nuances en verbanden waarnemen die anderen missen
- buiten de box denken
- op diep niveau verbinding kunnen maken met andere mensen en de wereld om hen heen (de natuur, muziek, kunst e.d.)
- diep kunnen genieten van dat wat er is.
Hooggevoeligheid is een positieve eigenschap die komt met uitdagingen. Wanneer hooggevoelige mensen leren omgaan met de uitdagingen en hun eigen grenzen leren kennen en respecteren, kan hun talent en kracht als hooggevoelige helemaal tot zijn recht komen.
Bewaar voor later op Pinterest:
Leuk artikel, er staat alleen wel een foutje in de titel van het boek wat aangehaald wordt. Het moet zijn “…als de wereld je overweldigt”, in plaats van overweldigd.
Wat fijn dat je ons daar op wijst, dankjewel!Ik heb het direct aangepasd 😉
Aangepast, moet het zijn. Kofschip weet-je-wel
ik ben liever onaangepast 🙂
Prachtig verwoord en ik erken mij in zoveel..
Dank je voor de prachtige uitleg..ik ben er blij mee en geeft ook zelf vertrouwen.
wat ik me nu vaak afvraag is het volgende : kan je hooggevoeligheid ahw ook ontwaken nav het meegemaakt hebben van trauma's? daar ben ik echt benieuwd naar! BVD, Claire.
Beste Claire,
Goede vraag. Als je hoog gevoelig gaat reageren nav trauma staat je zenuwstelsel onder hoge stress. Je reageert fel op geluid, licht, felle reacties van mensen. Daaronder ligt dat trauma. De oorzaak. Ik ben geen psycholoog. Maar PTSS en bijvoorbeeld als je hebt samengeleefd met een narcist (Narcistisch Slachtoffer Syndroom), zoals ik, hebben dezelfde kenmerken als hoog gevoelig. Iets dat je moet verwerken. Hoog gevoelig hoef je niet te verwerken. Het is er en kan je helpen om er juist overheen te komen……Sterkte Roos
Dag Claire,
Ik denk wel dat dit mogelijk is.
Zelf ben ik nu 31 en tot mijn 30e ben ik mij nooit van mijn hooggevoeligheid bewust geweest en ben ik nooit met spiritualiteit bezig geweest.
Laten we zeggen dat ik tot mijn 30e een relatief ongezond leven leidde waarin de weekenden met name om feesten draaiden tot het op een avond een keer flink verkeerd liep waarna ik met een bijna-doodervaring in het ziekenhuis belandde.
Hierna heb ik besloten om met mijn ongezonde levensstijl te stoppen en onder andere open te staan voor de healings die mijn moeder toevallig geeft. En binnen een maand van niet roken, geen drugs, gezond eten, geen fluor en veel sporten werd ik van de één op de andere dag ineens 'wakker' en zag de wereld er voor mij ineens heel anders uit waarbij ik ook ineens emoties bij mensen waar kon nemen wat ik nog nooit eerder had gehad.
Dus om op je vraag terug te komen. Ik denk dat hooggevoeligheid wel op latere leeftijd kan ontwaken.
Ik heb 'mijn' hooggevoeligheid doorgrond in ' mijn lichaam. Door de onderliggende angststoornis via de afscheidingswond in mijn hart te voelen, werd het kind alsnog ' maagdelijk' (letterlijk in mijn onderbuik) geboren. De directe liefde kan zich in het Zelf openbaren. De emotionele ' hechting' voltrok zich figuurlijk….
Dat is pas een duidelijke verhelderende uitleg. Dankjewel, Lutje
Dankjewel voor dit mooie en heldere artikel!