“Wat zou jij doen met 40 euro? Trakteer je jezelf op een lunch in een goed restaurant? Of trakteer je iemand in India die al jaren blind is, op eindelijk weer kunnen zien?” Wacht… ho. Ik leg het uit.
Toen ik 15 was, las ik een boek dat een enorme indruk op mij maakte. Dat boek was ‘Het Kan Wel, Armoede Hoeft Niet’ van mijn favoriete ethiek filosoof: Peter Singer.
Voordat ik dat boek las, was mijn idee over hoeveel geld we aan goede doelen zouden moeten geven zo ongeveer wat iedereen daar over denkt:
“Nou… zo veel als goed voelt? Ja, toch wel in ieder geval een beetje. Gezien we het hier zo goed hebben en elders mensen het zo slecht hebben. En als je heel veel om één bepaald doel geeft, geef je daar het meeste aan.”
Oké, klinkt niet heel concreet, of wel?
Peter Singer bleek er beter over nagedacht te hebben. En maakt het héél concreet.
Hij start zijn boek door de lezer die aangrijpende keuze bovenaan dit artikel voor te leggen.
Je wordt uitgenodigd voor een lunch in een restaurant. Die lunch zal je ongeveer 40 dollar kosten. 40 Dollar is ook precies het bedrag waar iemand in India een oogoperatie voor kan ontvangen. Peter refereert naar een specifieke oogziekte waar iemand volledig blind van raakt, maar die ook relatief makkelijk te genezen is, als je het geld er maar voor hebt.
Dan maar nooit meer lunchen?
Wat doe jij met jouw 40 euro? Trakteer je jezelf op die lekkere lunch? Of trakteer je iemand in India die al jaren blind is, op eindelijk weer de gezichten van hun geliefden kunnen zien? Eindelijk weer weten hoe het is wanneer iemand naar je glimlacht. Eindelijk weer allerlei werk kunnen doen. Eindelijk weer je familie kunnen ondersteunen, in plaats van vooral veel hulp en zorg nodig hebben.
Met de huidige mate van ongelijkheid in de wereld, kunnen wij met ons geld veel minder voor onszelf doen, dan voor anderen in armere landen. Een oogoperatie hier? Kost je een fortuin. Een oogoperatie daar? Zo veel als een uitgebreide lunch hier.
Dat raakte mij zo, dat ik eigenlijk niet meer buiten de deur wilde lunchen. En toen ik op school een trip aangeboden kreeg naar Italië, dacht ik wel drie keer na. Voor die 400 euro zouden er 10 mensen weer kunnen zien…!
Ken je dat? Het schuldgevoel en het vastlopen in je keuzes wanneer je het goede wilt doen, maar ook voor je eigen wensen wilt zorgen.
Zo ontmoette ik op het jaarlijkse ethiek festival dat ik organiseer een vrouw die erg van schrijven hield. Eén van haar liefste hobby’s. En dan het liefst in een mooi papieren notitieboekje. Maar dat had ze al tijden niet meer willen en durven kopen. Het verwoesten van bomen voor dat fijne schrijfpapier… kon ze niet over haar hart verkrijgen.
Dat raakte me. Wat gunde ik haar haar fijne schrijfhobby! We voelen allemaal dat hier iets niet klopt, toch? Dat hier iets te ver is gegaan.
Gelukkig had Peter hier al wat op verzonnen…
Behapbaar geven
Na een hoop berekeningen, presenteert hij aan het einde van zijn boek een overzicht van wie welk percentage zou moeten afdragen aan het goede doel. Om alle extreme armoede uit te bannen.
Zijn suggestie is dat wij, ‘normale rijken’ (d.w.z. praktisch iedereen in eerste wereld landen), 5% afdragen. En de ‘superrijken’ (miljonairs e.d.) meer. Een soort schijvensysteem, net als bij ons Nederlands belastingstelsel. Waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.
5% vind ik zelf bijzonder behapbaar.
Dus misschien doe je dit en mag dit gewoon het antwoord zijn voor jou.
Maar ik moet zeggen dat mijn eigen hart nog geen vrede kan sluiten met die 5%.
Ik heb het gevoel dat ik in mijn leven veel meer kan en wil geven. Als ik 5% weggeef, is er nog steeds zo veel geld voor lunches en trips naar Italië. En er zijn nog steeds mensen die dat geld véél harder nodig hebben dan ik.
Waar schuurt het?
Herkenbaar? Dat je hart nog niet kan settelen. Dat de armoede elders zo schrijnend is… dat je je toch schuldig blijft voelen? En gefrustreerd. Kunnen we dit niet allemaal veel sneller oplossen? En waarom hebben we het hier niet veel meer over met elkaar, als maatschappij?
In een ander boek, The Most Good You Can Do, beschrijft Peter enkele mensen die zich net zo voelen als ik. Mensen die geen auto nemen en in een bescheiden appartementje wonen, om maar zoveel mogelijk aan het goede doel te kunnen doneren.
Mooi, maar ergens schuurt ook dat behoorlijk.
Want we willen heel graag af en toe lekker lunchen in een restaurant. En die onvergetelijk trip naar Rome en Florence maken. En overal lekker makkelijk heen kunnen met een auto. En die mooie, ruime woning uitkiezen.
Wat zijn jouw behoeftes en dromen waar je best wat geld voor wilt gebruiken?
Politiek en ethiek filosofe Joan Tronto beschrijft heel treffend hoe rijke mensen ‘meer’ behoeften hebben. Het is een soort slippery slope. Bijvoorbeeld:
Zodra je ooit een vaatwasser hebt gehad, wil je nooit meer zonder. Of omdat iedereen om je heen een auto heeft, wil jij er ook opeens een. En terug verhuizen naar een kleiner appartement? Dat nooit! Toch?
Meer, meer, meer
Dus we blijven als mens doorgaans maar meer willen. Upgraden, upgraden, upgraden. We wennen aan het oude, en verlangen naar iets nieuws, iets beters.
Dat ondertussen allerlei mensen in de wereld niet eens zouden durven dromen van een vaatwasser, auto of een eigen appartement… tja. Daar denken we doorgaans niet (echt) aan. Want jij en ik wonen hier.
De behoeftes van de ander gaan ons niet net zo aan het hart als onze eigen behoeften. Niet beschuldigend bedoeld trouwens, we zijn gewoon allemaal mensen. En dit is hoe we in elkaar zitten. We voelen ons eigen hart, niet dat van de ander.
We keren terug bij die mensen met het kleine appartement en zonder auto. Hoe gaan zij om met dat schurende gevoel van hun eigen onvervulde behoeften?
Peter beschrijft hoe zij zichzelf een persoonlijk budget gaven. X aantal dollars mogen ze van zichzelf elke maand besteden aan wat voor frivoliteiten hun hart maar naar uit gaat. IJsjes eten, bijvoorbeeld. Zonder schuldgevoel.
Een ander zou dat budget misschien besteden aan toch een auto hebben. Als dat iets is wat je heel lief is. En weer een ander heeft misschien dat ruime appartement als grootste prioriteit.
Vind jouw balans
Uiteindelijk gaat het dus om het vinden van jouw persoonlijke antwoord.
Hoeveel wil en kan je weggeven? Met inachtneming van de schrijnende ongelijkheid in deze wereld. Maar ook met inachtneming van jouw eigen behoeften.
Waar ligt voor jou de juiste balans? En wat voor gevoelens roept dit artikel bij je op?
Laat het weten in de comments.
Ps. En ja, ik ben op die trip naar Italië gegaan. En de dierbare beelden van Rome en Florence blijven tot op de dag van vandaag bij me.
Als je je gift fiscaal kan aftrekken, dan kan je meer geven dank zij de overheid! Dan mag er nog iets blijven kleven voor de administratie? Zo lang er maar geen excessieve wedden betaald worden. Wetende dat je de helft van je vermogen kan nalaten bij je overlijden maakt Dat je met gerust gemoed een reisje kan maken en genieten vh leven die soms te kort is.
wetende dat de overheid je voor de helft kaal plukt als je overlijdt? Ordinaire straatroof…
Dank voor je positieve bericht, Herwig! Goede reminder inderdaad om bij doneren altijd even op te letten hoe je dat belastingtechnisch het slimste kunt aanpakken. Inderdaad fijn dat de overheid uitzonderingen maakt zodat donaties aftrekbaar zijn! Voor wie het handig vindt, bij Doneer Effectief geven ze hierover advies: https://doneereffectief.nl/
Ja moeilijk thema….we willen zo graag geven. Het raakt toch als je ellende ziet, maar dan zie en hoor je hoe groot verdieners zich verrijken ten opzichte van mensen daar. Zowel de olie,het gas de farmaceutische industrie noem maar op. Pak de oorlog Rusland Oekraïne? Miljarden gaan erheen…aan wapens??? Nog meer ellende en doden, ja in je eigen hart bepalen wat je geeft aan wie en wat. Al wat je geeft.., zal voor een effect zorgen maakt niet uit wie en waar als het uit je hart komt!
We mogen hopen dat we een ‘geefcultuur’ steeds verder kunnen creëren. Op het moment dat je geeft, inspireer je anderen om je heen, zetten we de toon: dat geven en delen normaal is. Ik hoop dat het beetje bij beetje doordringt hogerop bij die groot verdieners waar jij het over hebt, Ank.
Al vanaf het moment dat ik werk steunde ik wat in mijn ogen integere goede doelen waren. Tot het moment dat er toch wel bleek dat er veel geld in hun eigen zak verdween. Gouden handdrukken, beleggen in tabaksindustrie etc, etc. Ik steun vanaf dat me dat duidelijk werd geen enkel groot goed doel meer, puur omdat het kaf niet van het koren te scheiden is als leek.Gelukkig zijn er heel veel kleinere particuliere initiatieven die wel integer zijn. Het zijn voornamelijk stichtingen die met dieren werken. En of ik ze nou een doos met voer stuur, of via dierendonatie, wat opgezet is door mensen die dit vrijwillig doen, samen met velen b.v. een couveuse, of een schepnet om gewonde zwanen te vangen bij elkasr spaar. Het komt nu echt op de bestemming waar ik het voor bedoel. Dan heb je ook nog Teaming waar je met 1 euro jouw gekozen doel maandelijks ondersteunt. Er zijn zo veel mensen die vrijwillig zo’n zware taak op hun schouders hebben genomen. Voor deze mensen heb ik diep respect. Die verdienen het om gesteunt te worden.
ik heb precies hetzelfde. Die enorme strijkstokken en simpelweg de intentie om geld te verdienen d.m.v. goede doelen als verdienmodel. Er zijn gelukkig veel manieren om rechtstreeks geld te geven
Hoi Ineke,
wat mooi dat je uiteindelijk doelen kon vinden waar je wel die integriteit gewaarborgd zag, en waar je je echt goed kan voelen over jouw giften.
Ik wil toch ook wel de tip geven dat er hiervoor keurmerken in het leven geroepen zijn. Het CBF keurmerk (dat veel meer voorwaarden stelt dan het ABNI keurmerk) kan een goede aanwijzing zijn dat een stichting bijv. niet te veel aan de strijkstok laat hangen, en dat er niet te veel macht in enkele handen is. Op de website van het CBF zelf, kun je naar goede doelen zoeken. En goede doelen die zich door het CBF laten controleren, zetten het keurmerk doorgaans ook duidelijk op hun website. Kleinere stichtingen kunnen inderdaad ook heel integer zijn, maar hebben nog niet altijd werk gemaakt van een keurmerk status.
Succes!
Schuldgevoel is de meest zinloze emotie die er is, als het al een emotie is. Je bent er tenslotte niet mee geboren.
Je deed iets op een bepaald moment met een bepaald bewustzijn. Was je bewustzijn anders geweest dan had je iets anders gekozen.
Het heeft dus weinig zin om daarna te zeggen dat je je zo schuldig voelt; je bewustzijn was nu eenmaal niet anders.
En laten we eerlijk zijn, de meeste mensen die zeggen zich zo schuldig te voelen, gaan niet anders kiezen want vaak komt het eigen belang toch voor andermans belang.
Dus geef de Bijbelse tiende (of wat voor jou zo voelt) en geniet van het leven in al zijn facetten en wees in ieder geval vriendelijk tegen iedereen op je pad. Dat kost namelijk niets en geeft veel rijkdom.
Mooi wat je zegt Margreeth.
bijbels is het om een tiende te geven van je bruto inkomens.
ik kies daarbij zorgvuldig welke organisatie en daarna laat ik het los.
vaak initiatieven van mensen waarvan ik het gezicht ken en hun verhalen beluister.
Dag Arie. Interessant. Ik wist alleen dat er is de Islam zo’n percentage is, van het Christendom had ik geen idee. Een tiende, mooi is dat. Veel meer dan bijv. de overheid kiest te budgetteren voor ontwikkelingssamenwerking (0,7%). En zelfs meer dus dan ethiek filosoof Peter Singer aanraadde n.a.v. zijn calculaties (5%). Mooi zeg.
Ik weet niet zo goed wat ik van dit artikel moet denken
Goede doelen zijn een mooi streven maar zelden komt het bij diegenen terecht die het zo hard nodig hebben.
Er blijft veel aan de strijkstok hangen
Ik trakteer liever de onvrijwillige dakloze op iets lekkers of stop wat briefgeld in z’n handen.
Of ik betaal de boodschappen van iemand die bij de kassa niet meer kan pinnen omdat het geld op is.
Of de alleenstaande oudere vrouw die aan het eind v d middag de supermarkt containers doorspit om wat te eten te vinden.
Ons land opgebouwd en nu worden ze letterlijk op
de schroothoop gegooid
Ik heb meer met de mensen hier in ons eigen land als ergens in Verweggistan
Schuld wordt aangepraat,en als ik uit eten ga geniet ik want ook ik heb hele slechte tijden gehad.
Mara ik zit volledig op hetzelfde pad. Ik geef ook liever spontaan aan iemand in een situatie waar ik het verschil kan maken. Je hoort ook zo vaak dat er iemands anders zak wordt gevuld bij de grotere goede doelen dat ik het ook liever in mijn eigen omgeving houd. En ik ga dan niet rekenen hoeveel procent het is; ik geef wat ik op dat moment kan missen.
Hoi Mara en Cisca,
Bedankt voor jullie reacties hoor!
Weer die strijkstok! Ik wil toch ook wel de tip geven dat er hiervoor het CBF keurmerk bestaat. Zij controleren dat een stichting bijv. niet te veel aan de strijkstok laat hangen, en dat er niet te veel macht in enkele handen is. Op de website van het CBF zelf, kun je naar goede doelen zoeken die het keurmerk hebben gekregen. En goede doelen die zich door het CBF laten controleren, zetten het keurmerk doorgaans ook duidelijk op hun website.
Maar inderdaad ook heel fijn te geven aan iemand die je gewoon tegenkomt en vertrouwt. Dan geeft het geven vaak ook meer plezier, dan wanneer het inderdaad iemand is in ‘verweggistan’ van wie je niet de glimlach op het gezicht zult zien, en van wie je geen persoonlijke dankjewel zult krijgen.