Hoogbegaafdheid is alvast geen probleem. Een hoogbegaafde heeft geen ziekte, geen handicap die het hem moeilijk of onmogelijk maakt om aan bepaalde activiteiten deel te nemen. Integendeel.
Een hoogbegaafde heeft een aantal kwaliteiten die hem in staat stellen bepaalde activiteiten beter of sneller uit te voeren. Hoogbegaafdheid is met andere woorden een talent.
Als hoogbegaafdheid dan toch een talent is, waarom wordt er dan zoveel over gezegd en geschreven? Waarom zijn er dan mensen en instellingen professioneel met hoogbegaafdheid bezig? We kunnen deze vragen beantwoorden met een andere vraag: Wat gebeurt er met een talent als men het niet ontwikkelt? Wel, in het beste geval niks. Iedereen heeft waarschijnlijk wel wat talenten die hij nooit heeft ontwikkeld, omdat een mens nu eenmaal keuzes moet maken en zich moet beperken tot een aantal dingen tegelijk. Een aantal hoogbegaafde kinderen zal zich dan ook op een normale manier ontwikkelen, wordt een evenwichtige volwassene, vindt een job, sticht een gezin en verschilt in niets van de doorsnee mens.
Het talent van de hoogbegaafde bevindt zich echter in zijn hoofd, in zijn denken. En daar waar het mogelijk is andere talenten te begraven en elders compensatie te vinden, kunnen we niet onder ons denken uit. Of we nu willen of niet, denken doen we de hele dag. Als je omgeving je min of meer verplicht om voortdurend aan halve kracht te denken, zou dat wel eens een probleem kunnen worden.
Wat houdt een hoogbegaafde in feite tegen om zijn talent te ontwikkelen? Wel, dat kan heel wat zijn, en de factoren zijn net dezelfde als die die iemand er van zouden kunnen weerhouden om andere talenten te ontwikkelen.
Victor en Hugo
Om één en ander te illustreren maken we een reisje naar het fictieve gezin van Jozef en Sophie, die drie jaar geleden de trotse ouders werden van een tweeling: Victor en Hugo. Victor heeft – dat blijkt al snel – een meer dan gemiddelde aanleg voor voetbal. Hugo, die is hoogbegaafd, zo zal later blijken.
Als een kleuter van drie een meer dan gemiddelde aanleg voor voetbal heeft, dan roepen alle volwassenen in zijn omgeving meteen ‘ooh’ en ‘aah’. Kleine Vic mag met papa en met opa voetballen zoveel hij maar wil, want dat is leuk. Als zijn tweelingbroertje een bovengemiddelde aanleg voor taal of rekenen blijkt te hebben, roept niemand ‘ooh’ en ‘aah’, en papa en opa staan niet te trappelen om woordspelletjes te spelen, of om te gaan rekenen met het kind, want dat is niet leuk. Erger nog, dat is pushen.
Hugo zijn talenten worden dan ook onbewust genegeerd door zijn omgeving. Voor zover ze hen al opvallen, want dat Hugo als éénjarige al besefte dat zijn linkerhand evenveel vingertjes telde als zijn rechterhand, dat merkte niemand.
Een aantal jaren later is Victor een jongen van 8 en aangesloten bij de lokale voetbalploeg. Omdat hij zoveel beter is dan zijn leeftijdsgenoten, mag hij al eens een wedstrijd meespelen met de kinderen die een jaar ouder zijn. Dat moet, want anders leert hij niks meer bij en zal hij niet meer beter blíjven. Victor en Hugo gaan al een tijdje naar school, en Hugo is in taal en rekenen zoveel beter dan zijn leeftijdsgenoten, maar hij mag van de juf níet af en toe eens naar een hogere klas. Hij zit in het tweede leerjaar en daar leer je maaltafels en het honderdveld en niks anders. We gaan hem toch niet pushen zeker!
Dat Hugo op deze manier niet lang beter zal blijven dan zijn leeftijdsgenoten, daar valt niemand over. Dat is nét goed. Toch? Victor voelt zich steeds beter in zijn vel want elk weekend staan papa en mama te supporteren en krijgt hij schouderklopjes. Op de speelplaats wil iedereen hem in zijn voetbalploeg; hij is immens populair.
Hugo krijgt geen schouderklopjes elk weekend. Misschien mag hij op het eind van elk trimester eens rekenen op wat goedkeuring van ouders en grootouders, als hij zijn rapport vol tienen toont, maar ook dat went en na een tijdje valt alleen die ene 7 nog op, waarover hij een opmerking krijgt.
Op de speelplaats staat hij vaak alleen, want iedereen wil voetballen en niemand interesseert zich voor dat rare jongetje dat de hoofdsteden en vlaggen van alle landen van Europa kent, en dat veel te moeilijke woorden gebruikt. Hij begint zich steeds slechter in zijn vel te voelen. Hij begrijpt nog niet ten volle wat eenzaamheid is en kan het dan ook niet omschrijven voor anderen, maar hij is het wel, eenzaam.
De omgeving is het probleem
Victor en Hugo zijn in dit geval fictief. Maar in elke school lopen er een paar uitzonderlijk goede voetballers rond en een paar hoogbegaafde kinderen, die zich aan dit verhaal kunnen spiegelen. Hoogbegaafd zijn was bij de geboorte van ons fictieve kind geen probleem, maar het is nu wel een probleem geworden. Zijn omgeving heeft hem een etiket opgekleefd waar hij niet om gevraagd heeft. Men heeft hem niet de kansen gegeven om zijn talenten te ontplooien en daardoor is hij gefrustreerd en ongelukkig geworden. Zijn omgeving heeft het zijn probleem gemáákt. Omdat hij een jongen is, is de kans reëel dat hij zich tegendraads of agressief zal gaan gedragen om ook zijn deel van de aandacht te krijgen. Als hij een meisje was geweest, was de kans reëel geweest dat zij haar talenten zou hebben begraven en zichzelf zou hebben weggecijferd.
In beide gevallen heb je echter te maken met een doodongelukkig kind.
Bron: Hoogbegaafd Vlaanderen
Zo fictief is het niet hoor!
Ik herken dit zo, het brengt tranen naar boven (hoe succesvol ik inmiddels ook ben, Lia!). Ik voelde mij als Hugo.
En mijn twee kinderen, inderdaad een voetbal kind en een hoogbegaafd kind, lijken hier veel op, alhoewel ze twee jaar in leeftijd schelen. Je bent maar één keer kind. Als je in je kindertijd niet voldoende wordt gezien in wie je bent en wat je nodig hebt, heb je daar je leven lang last van. Dat geldt voor alle kinderen, slim, atletisch, artistiek, dwars, meegaand, dik of dun. Dat heeft niets te maken met hoogbegaafd zijn, maar met kind zijn. En succesvolle carrières maken dat niet goed, al lijkt dat voor de buitenwereld zo.
“Zeker van een hoogbegaafde mag je verwachten dat-ie in staat is zijn emotionele en sociale problemen weet op te lossen.”
En daar schrijft Lia in één zin precies het probleem op. Onbedoeld waarschijnlijk.
Veel hoogbegaafden weten in beginsel helemaal niet dat ze anders en sneller denken dan de rest. Zeker als het talent niet onderkend wordt levert dat nogal problemen op.
Ik was zelf de dertig al voorbij voor ik begreep waarom ik zo moeilijk communiceerde met anderen. Dat mensen gewoon niet begrepen wat ik zei was tot dan helemaal niet in me opgekomen.
Ha Saskia,
Bedankt voor je reactie.
Ik heb in mijn opmerking meegenomen, dat er de laatste jaren veel meer aandacht is (met name op scholen) voor hoogbegaafdheid. Dat het ooit anders was, begrijp ik best. Maar ja, als mensen hun eigen talenten (+ bijbehorende problemen) niet kennen, kun je dan verwachten dat de omgeving er iets van begrijpt?
Wat betreft mijn opmerking…Ik ben eigenlijk wel benieuwd hoe je nu (met de informatie van tegenwoordig) aankijkt tegen je hoogbegaafdheid, en of je de moeilijkheden er omheen hebt weten op te lossen.
🙂
Dag Lia
Nou, nou, is dit niet een beetje eenzijdige benadering?
Het kan zijn dat omgeving verkeerd inspeelt op een probleem. Echter de oorzaak ligt in beginsel bij onszelf. Zo ligt ook de oplossing bij onszelf.
Denken dat de omgeving het probleem maakt (en daar dus ook de oplossing gezocht moet worden), maakt ons afhankelijk en geeft het gevoel slachtoffer te zijn.
Zeker van een hoogbegaafde mag je verwachten dat-ie in staat is zijn emotionele en sociale problemen weet op te lossen.
@Lia, Voor wat betreft uw laatste zin: “Zeker van een hoogbegaafde mag je verwachten dati-ie in staat is zijn emotionele en sociale problemen weet op te lossen.” Helaas steekt de werkelijkheid regelmatig anders in elkaar. Het zijn en blijven nog kinderen, het brein is nog niet volgroeid en ook kunnen hoogbegaafde kinderen er nog een “handicap” bij hebben zoals dyslexie (niets meer of minder dan een beelddenker zijn). Het onderwijs is hier helaas niet op ingesteld. We hebben het aan de lijve ondervonden met onze nu 16-jarige zoon. De omgeving doet er wel degelijk toe. Je kunt hierdoor op den duur een hoogbegaafde “dropout” krijgen die het spoor volledig kwijt is geraakt in het onderwijs. Ook sociaal emotioneel doet dit heel veel met een kind.
Evelyn,
In mijn naaste omgeving ken ik drie volwassen personen die hoogbegaafd zijn. Alle drie gestudeerd, cum laude geslaagd, en een goede baan.
Hoewel ze alle drie als kind en puber een moeilijke periode hadden, functioneren ze inmiddels uitstekend in de maatschappij.
Dus dat geeft de burger weer moed.
Bij alle drie is het verhaal dat er als hoogbegaafd kind autoriteitsproblemen waren met volwassenen, maar dit oplost (in ieder geval vermindert) zodra ze zelf volwassen worden. Ze dan van andere volwassenen juist veel waardering krijgen voor hun bijzondere kwaliteiten.
Ik begrijp wel dat de omgeving een vinger in de pap heeft, maar je kunt er niet te veel van verwachten en e.e.a hangt toch ook veel van de persoon zelf af.
🙂
Dag Lia