Hoogsensitieve personen en depressie

Overstimulatie kan tot depressie leiden

Sociaal psycholoog Elaine Aron en haar team beschrijft in een recent onderzoek een groep menselijke karaktertrekken die zij ‘hoogsensitiviteit’ noemt.

Haar onderzoek wijst erop dat nagenoeg 15-20% van de mensheid (en dit geldt ook voor het dierenrijk) zich zodanig heeft ontwikkeld dat zij opmerkelijk gevoeliger is voor hun omgeving dan anderen.

Het is niet zo dat deze ‘hoog-gevoelige mensen’ (HSP’s) met een bovennatuurlijk gehoor zijn begiftigd of met een zeer scherp gezichtsvermogen, maar het is veeleer zo dat zij zenuwsystemen en denkvermogens bezitten die toelaten dat er meer prikkels binnenkomen zonder dat zij automatisch en onbewust weg gefilterd worden en verder is het zo dat zij in het cognitieve proces dat daarop volgt de prikkels gedetailleerder in zich opnemen dan anderen.

Wat bedoelen we met ‘stimulatie’?

Stimulatie is een proces waarbij prikkels via alle zintuiglijke kanalen zoals beelden, klanken, geuren, trillingen en aanraking binnenkomen.

HSP’s reageren bijzonder sterk en bereiken snel hun natuurlijk tolerantieniveau bij harde, schelle of chaotische gebeurtenissen om hen heen.

Bij het omgaan hiermee kan dit type overstimulatie als een ‘technisch probleem’ behandeld worden door de intensiteit van het omgevingsgebeuren te verminderen of, wanneer dit mogelijk is, de ruimte te verlaten.

Er zijn vijf soorten van overstimulatie die tot depressie kunnen leiden:

(1) Het ontvangen van teveel chronisch prikkels uit de omgeving. 

Jammer genoeg is het ‘verlaten’ van een omgeving met teveel prikkels niet altijd mogelijk. Voor een gevoelig kind is het niet mogelijk uit een druk klaslokaal weg te gaan. Een werknemer kan zich niet altijd de luxe permitteren om een voor hem niet te verdragen werkplek te verlaten. Een liefhebbende, gevoelige moeder kan haar kinderen niet achterlaten wanneer zij teveel prikkels produceren. Voorbeelden bij dieren lieten zien dat wanneer een dier gelooft dat hij niet in staat is een voor hem kwellende omgeving te ontvluchten hij een ‘aangeleerde hulpeloosheid’ gaat vertonen en wanhopig en depressief wordt (Seligman, 1967).Voor iedereen is overstimulatie een onplezierige, afkeer oproepende ervaring. HSP’s die chronisch teveel prikkels krijgen en zich niet in staat voelen hun omgeving te beïnvloeden, hebben een hoger risico om gevoelens van hulpeloosheid, wanhoop….en tenslotte depressie te ontwikkelen.

(2) Stimulatie in het lichaam 

HSP’s zijn erg ontvankelijk voor informatie en signalen vanuit hun lichaam. Lichamelijke gevoelens van honger, dorst, oververhitting, fysieke vermoeidheid, onvoldoende rust… bij hen staan ze veel meer op de voorgrond en zijn duidelijker aanwezig. Als gevolg hiervan worden HSP’s soms overbezorgd voor hun gezondheid of zwakte en velen doen een dringend beroep op hun omgeving om aandacht en hulp. Dit verhoogd gewaarzijn van hun menselijke kwetsbaarheid kan bijdragen aan gevoelens van bezorgdheid en een gevoel van kwetsbaarheid dat weer bijdraagt aan de groei van depressieve gevoelens.

(3) Een rijk en stimulerend innerlijk leven

Een andere groep van stimuli ontstaat in de vorm van fantasieën, dromen en innerlijke reflecties…voor dit alles, samen met angstige, kritische of magische gedachten die op de achtergrond rondzwerven of het dagelijks bewustzijn doorkruisen, zijn de meeste HSP’s ontvankelijker, ze zijn voor hen geloofwaardiger en belangrijker. Deze gedetailleerde kennis over het ontstaan van eventuele angsten wordt geaccepteerd om voorbereid te zijn en mogelijke problemen af te wenden… maar men kan hier gemakkelijk door overspoeld worden en dit draagt bij aan gevoelens van zwakheid en niet adequaat handelen en leidt naar hulpeloosheid, wanhoop en depressie.

(4) overprikkeling in de relationele sfeer

Andere menselijke wezens die in de buurt zijn, worden als zeer prikkelend ervaren! Alle menselijke wezens laten voortdurend hun emotionele geladenheid aan elkaar zien door middel van de klank van de stem, gebaren en oogcontact. Het is een natuurlijke menselijke eigenschap om op empathische manier op deze signalen te reageren…om degenen om ons heen te begrijpen en om ons met hen te ‘verbinden’. HSP’s met hun makkelijk doorlaatbare grenzen voor prikkels en hun manier om gedetailleerde cognitieve kennis op te nemen, zijn, bewust of onbewust, bekwame opmerkers van interpersoonlijke signalen.Als gevolg hiervan worden zij dikwijls zonder dat zij het weten door elkaar geschud en gevangen gezet door de emoties van de mensen om hen heen…of zelfs door de benarde situatie van mensen op het nieuws of in verzonnen voorstellingen. Zij kunnen deze resonanties als zeer sterk ervaren.

Als een HSP zich in de dichte nabijheid van een depressief of mentaal niet gezond persoon bevindt of in een depressieve omgeving, kunnen zij het erg moeilijk vinden om ook zelf niet depressief te worden.

(5) Chemisch gerelateerde depressieve reacties

Omdat HSP’s erg afgestemd zijn op hun lichaam merken zij de fysieke veranderingen die ontstaan als reactie op zeer kleine hoeveelheden verontreinigende stoffen uit hun omgeving of op zeer lage doseringen van hun medicatie op.

Bijkomende gevolgen die voor anderen minimaal zijn, kunnen bij gevoelige personen zeer sterk aanwezig zijn.

Bepaalde medicijnen kunnen als bijwerking depressies geven.

Medicijnen tegen hoge bloeddruk en een te hoog cholesterolgehalte kunnen soms depressieve symptomen veroorzaken, zo kunnen ook medicijnen bij hartfalen dit veroorzaken, omdat deze medicijnen net zo goed de hersenen als de rest van het lichaam beïnvloeden.

Orale anticonceptiemiddelen en hormoonvervangers kunnen de gemoedsgesteldheid ook beïnvloeden.

Drugs tegen angsten en stemmingsstabilisatoren die bedoeld zijn om angsten te reduceren dragen ook als neveneffect het risico tot depressie in zich.

Sterke middelen tegen acne staan er ook om bekend dat zij bij sommige mensen depressies kunnen veroorzaken.

Een vicieuze cirkel…

Opeenstapeling van deze factoren kunnen voor bepaalde HSP’s een ‘volmaakte storm’ vormen. Gevoeligheid voor hun eigen reacties leiden tot gevoelens van kwetsbaarheid die op hun beurt  die persoon ervan overtuigen dat zij hun omgeving niet kunnen veranderen of beïnvloeden.

Het waarnemen van angsten draagt ook bij tot het gevoel van hulpeloosheid, hopeloosheid die tot depressie leidt.

Het scherp aanvoelen van depressie of vrees van anderen in hun omgeving kan aan de somberheid van hun visie bijdragen.

Gevoelens die hen bekrachtigen, helpen…

Gelukkig hebben studies ook aangetoond dat gevoeligheid naar twee kanten toe werkt.

Gevoelige personen zijn ook bijzonder goed in staat om blij te zijn met aangename prikkels en vinden machtig veel baat bij liefde, hulp en belangstelling van mensen rondom hen.

HSP’s hebben zijn vaak snel geholpen met psychotherapeutische ondersteuning die hen helpt hun waarnemen weer aan te passen aan een gelijkmatig, gedetailleerd maar positiever en zichzelf bekrachtigend perspectief op hun eigen positie, en effectiever meester te worden over hun mogelijkheden, hun potentieel en hun omgeving.

Hoog sensitiviteit maakt deel uit van het normale spectrum van het menselijk reactievermogen. Het brengt gaven met zich mee als opmerkzaamheid, intuïtie, gewaarzijn en empathie voor anderen… kwaliteiten die voor de maatschappij van onschatbare waarde zijn.

Wanneer depressie bij HSP’s niet onderzocht en behandeld wordt, beroofd dit ons allemaal van de weldaden van hun speciale gaven.

Als jijzelf of iemand om wie je geeft hoog sensitief is en worstelt met depressiviteit, is het tijd om hier iets aan te doen… en een hand uit te steken voor hulp en steun.

~~~~

Susan Meindl, MA, is een gecertificeerd psycholoog met een privé praktijk in Montreal, Canada. Ze heeft speciale belangstelling in Hoog Sensitieve mensen en gebruikt een Jungiaanse benadering met psychodynamische psychotherapie

Relevante Links:

• de website van Elaine Aron: http://www.hsperson.com
• alle boeken van Elaine Aron op een rij
• Het boek  De kracht van zelfwaardering
• Meer Boeken Over HSP
• onze workshops over HSP

Bewaar voor later op Pinterest: