Auteur: Carien Van Dijk
Een op de vijf werknemers is hoogsensitief. Ze zijn als het ware de antenne van de afdeling. Geef ze de ruimte, en u krijgt er tomeloze inzet en creativiteit voor terug.
In 1986 ontdekte de Amerikaanse psycholoog en onderzoekster Elaine Aron de highly sensitive person. Omdat deze hsp’s meer impulsen zoals sfeer, tijdsdruk, licht en geluid op hun radarscherm registreren, hebben ze sneller last van stress. Maar onder de juiste werkomstandigheden ontwikkelen hsp’s zich tot creatieve innovatoren die organisaties verder kunnen helpen.
Hoe?
Neem ze serieus
Hsp’s zijn uitgerust met extra ‘antennes’ waardoor zij meer prikkels uit hun omgeving registreren. Werken in een kantoortuin is daarom voor veel hsp’s een ramp. Wetenschappers hebben aangetoond dat het zenuwgestel het meeste lijdt onder ´storingen´ waar we geen controle over hebben: straatwerkers onder het kantoorraam, een smakkende of neuspulkende collega… Ook spanningen op de afdeling, onderhuidse emoties en onuitgesproken kwesties die voor anderen onopgemerkt blijven, worden voor hsp’s na verloop van tijd bijna ondraaglijk. Bij hsp’s werkt dat soort ‘prikkels’ sneller op de zenuwen.
‘Ik heb werk waarbij ik me heel goed moet concentreren’, zegt een vrouwelijke werknemer op www.gevoeligheidalskracht.nl. ‘Dat lukt me vaak niet als collega’s om me heen zitten te praten of bellen. Daarom ga ik als het even kan op een rustige plek zitten, weg van de menigte. Dit wordt me niet in dank afgenomen.’
Hsp’s weten ook niet altijd hoe ze moeten omgaan met het verschil tussen wat mensen zeggen en de signalen die ze op hun innerlijke radarscherm registreren. In hun onderbuik voelen ze wat er werkelijk leeft of speelt. Ze doen een onbeholpen poging om hun gevoelens bespreekbaar te maken, of houden hun mond en lijden in stilte. Hsp’s raken in de problemen als zij hun gevoeligheid niet accepteren of zich te veel moeten aanpassen. Omdat veel signalen niet door anderen worden opgemerkt, voelen ze zich eenzaam en onbegrepen.
Daar komt bij dat veel mensen niet eens wéten dat ze hooggevoelig zijn. Maak dus niet te snel opmerkingen als ‘dat verbeeld je je maar’ of ‘dat gaat vanzelf wel weer over’. Neem de signalen van een hsp serieus. Grote kans dat u een sluimerend conflict op uw afdeling in de kiem kunt smoren of een naderend zakelijk fiasco voor kunt zijn.
Bied afwisseling
Vaak hebben hsp’s een artistiek, adviserend of dienstverlenend beroep waarin hun sociale betrokkenheid, inlevingsvermogen, intuïtie en creativiteit tot uiting kunnen komen. Werk is een hobby, een manier om je passie vorm te geven. Arbeidstechnisch gezien zijn het fijnproevers; bij sleur dendert hun energieniveau in ijltempo naar beneden. Ze verliezen hun interesse als het gaat om alledaagse of routinematige klussen. Maar taakomschrijvingen zijn in organisaties vaak nauw omschreven, terwijl een hsp graag op meer terreinen actief is. Dit kan leiden tot gevoelens van frustratie, ongeduld en onnut.
Om die reden zoeken ze vaak hun heil in tijdelijke klussen of beginnen voor zichzelf, zegt Sjoerd Jan Venneboer, consultant en medeoprichter van Inner Wizard, een netwerkorganisatie voor hooggevoelige young professionals. ‘Carrièretechnisch was het misschien slimmer geweest om een paar jaar bij een multinational te werken, maar dat trek ik niet. Wanneer ik te veel structuur en regeltjes ontmoet, ben ik zo weer weg.’
Sabijn Dullaart, coach en medeoprichter van Inner Wizard: ‘Hsp’s moeten echt ergens voor kunnen gaan, anders worden ze onrustig. Dat zie ik ook bij mijn cliënten. Laten ze dit blijken aan hun werkgever, dan worden ze nogal eens als lastig of verwend ervaren.’ Jobrotation, niet te vastomlijnde functieomschrijvingen of een baan als ‘vliegende keep’ kunnen voor de nodige afwisseling zorgen.
Tijd voor een time-out
Ze zijn vaak creatief en gedreven in hun werk. Belangrijk nadeel is dat de emmer eerder ‘vol’ zit met informatie van buitenaf. Regelmatig lummelen en niksen is gezond voor iedereen, maar als je hoog sensitief bent een must om ervoor te zorgen dat je stabiel en uitgerust bent. Ben je dat niet, dan heb je veel meer last van je hoogsensitiviteit. Om die reden zoeken hsp’s op drukke momenten vaak hun toevlucht op het toilet. Volstrekt onnodig; als een hsp dagelijks zo’n twintig minuten de tijd krijgt om even helemaal niks te doen, kan hij de dag veel beter aan. Ook een lunchwandeling kan ervoor zorgen dat hij beter is opgewassen tegen de drukte van alledag.
Ontdek je plekje
Als hsp’s mogen doen waar ze goed in zijn, kunnen ze pas echt hun passie volgen. Vaak is dat heel specialistisch werk, of juist werk op (hoog) conceptueel niveau. Creativiteit en de vrijheid om de boel te verkennen, zijn onmisbaar voor hsp’s. Door te sturen op resultaat in plaats van op het aantal gewerkte uren, blijft de motivatie hoog. Prestatiebeloning in plaats van salaris op basis van gewerkte uren past daar goed bij. In organisaties komen hsp’s pas echt tot hun recht als de situatie hier en daar op hun vermogens wordt aangepast. Dullaart: ‘Bedrijven moeten hooggevoeligen zien als kunstenaars. Gun ze een eigen plaats in de organisatie die ze helemaal zelf kunnen vormgeven.’
Zet ze in bij innovatie
Hsp’s kunnen gemakkelijk buiten de geijkte kaders denken. Laat hen zitting nemen in een denktank, ook als dat niet bij de functie hoort. Venneboer: ‘Neem de industrie. Veel techneuten kunnen niet de vertaalslag maken die bruikbaar is voor de commerciële jongens. Hooggevoeligen wel. In die zin kunnen ze een schakelfunctie vervullen.’
Volgens het teamrollenmodel van Belbin is een team niet een willekeurig stel mensen met verschillende functies, maar een groep personen met ieder een eigen rol die voor de anderen duidelijk is. Teamleden zoeken bewust bepaalde rollen op die hen van nature het beste liggen. In teams kunnen hooggevoeligen waardevol zijn in een teamrol die door Belbin is omschreven als ‘Plant’. Een Plant kenmerkt zich door onorthodoxe ideeën, een grote verbeeldingskracht en intelligentie. Zijn zwakke kant is dat hij weleens onrealistisch is en niet altijd goed tegen kritiek kan. Een teamleider kan de Plant tegen zijn eigen frustraties beschermen en ervoor zorgen dat zijn kwaliteiten goed tot hun recht komen.
Trek tijdig aan de rem
Als hsp’s de smaak te pakken hebben, zijn ze zeer gedreven en perfectionistisch. Uit puur fanatisme trekken ze steeds meer werk naar zich toe. Een andere valkuil is dat sommige hsp’s al jong hebben geleerd zich te schikken naar de omgeving en daardoor moeilijk nee kunnen zeggen. Klachten zoals stress en burn-out kunnen het gevolg zijn. In ‘noodsituaties’ kunnen hsp’s van de ene op de andere dag ‘ontploffen’ en ontslag nemen omdat ze het niet meer trekken. Op tijd ingrijpen en geschikte begeleiding aanbieden kan dit voorkomen.
Herken de hsp
Zo herkent u een HSP op de werkvloer:
- Is gevoelig voor licht, geluid, stemmingen, kritische opmerkingen en veranderingen op de werkvloer
- Is vaak introvert
- Werkt zeer consciëntieus
- Snel overbelast bij deadlines en te veel taken tegelijk
- In competitieverband (beetje) onzeker
- Creatief, bekijkt een probleem van verschillende kanten
