Zeg eens eerlijk, houdt jouw kind van huiswerk? Gaat hij of zij er fluitend en vol enthousiasme mee aan de slag? Maakt jouw kind liever huiswerk dan dat het gaat spelen? Zo ja, lees dan niet verder en geniet ervan. Is het antwoord op de vragen nee en zit je kind nog op de basisschool, dan wil ik wel graag iets met je delen.
Op veel basisscholen wordt huiswerk meegegeven. Ze hebben daar goede redenen voor, zoals:
- – kinderen kunnen alvast wennen en zich zo voorbereiden op het vele huiswerk dat ze op het voortgezet onderwijs krijgen
- – wat extra werk maken is bevorderlijk voor de resultaten
- – ze leren plannen, een vaardigheid die ze op het middelbaar onderwijs hard nodig hebben
Scholen zien geen kwaad in huiswerk, en vele ouders ook niet, valt mij op. Nu ben ik wel vaker een eigenwijze ouder met een afwijkende mening, zo ook in deze huiswerk kwestie. En daarover wil ik het graag met je hebben.
Denk eens even terug aan de tijd waarin jij zelf op de basisschool zat. Hoeveel huiswerk kreeg jij toen mee? Ik niet erg veel. Blijkbaar gingen ze er bij ons vanuit dat we zonder huiswerk ook wel goed terecht zouden komen. En het huiswerk dat je meekreeg, maakte je dat graag? Of moesten je ouders je helpen herinneren of zelfs verplichten om iets te maken of voor een toets te leren?
En hoe is dat nu bij jouw kind(eren)? Levert huiswerk soms strijd op? Stribbelt je kind tegen? Wil hij of zij liever andere dingen doen? Zijn er dagen waarop er geen speelafspraakjes kunnen worden gemaakt vanwege het huiswerk? Ja? Laten we dan eens kijken naar de redenen die hierboven zijn genoemd om te kijken in hoeverre we huiswerk als nuttig, noodzakelijk of overbodig zouden kunnen beschouwen.
Wennen
Scholen claimen dat kinderen op de basisschool huiswerk zouden moeten krijgen zodat ze alvast kunnen wennen aan de grote hoeveelheid huiswerk die ze straks (over een paar jaar!) op het voortgezet onderwijs krijgen. Want die grote hoeveelheid huiswerk vinden pubers namelijk niet fijn, dus als ze er al een beetje aan gewend zijn dan valt het straks waarschijnlijk mee.
Stel nu dat ik jou vertel dat jij over een paar jaar dagelijks zware fysieke pijn zult hebben. En dat ik jou voorstel om je vanaf nu al regelmatig kleine beetjes pijn te geven, zodat je er alvast aan kunt wennen. Zodat de echte pijn straks wel meevalt. Zou je dan op mijn voorstel ingaan? Of zou je zeggen dat je liever nog geniet van deze pijnloze jaren en dan op het moment dat het echt zover is wel dealt met de pijn? Ik vermoed dat je voor het laatste zou kiezen. Want pijn (ook al is het een beetje) is niet fijn en als je niet zeker weet of het je straks helpt, waarom zou je er dan nu voor kiezen?
Volgens mij is het met huiswerk al net zo. We geven kinderen huiswerk (doen ze in zekere zin pijn, want het is niet iets wat ze leuk vinden) in de hoop dat ze dan alvast een beetje gewend zijn als ze naar het voortgezet onderwijs gaan. Of dat wennen echt helpt, of ze het huiswerk dan als minder belastend ervaren, of wat het effect is als je het meet over de jaren heen (dus ook de basisschool belasting erbij meeneemt), is voor zover ik weet nog nooit gemeten. We weten dus helemaal niet of het helpt.
Betere resultaten
Een ander argument voor huiswerk is dat het de resultaten bevordert. Google maar eens op huiswerk en je zult de meest prachtige volzinnen vinden waarin wordt gesteld dat kinderen betere resultaten halen als ze huiswerk maken. Toch zijn er in Nederland ook huiswerkvrije scholen (in het buitenland trouwens ook). Zouden we medelijden moeten hebben met de kinderen op die scholen? Omdat ze betere resultaten zouden kunnen halen, maar dat die kans ze wordt ontnomen omdat ze geen huiswerk krijgen? Of zou het helemaal niet bewezen zijn dat huiswerk leidt tot betere resultaten? Zouden de kinderen op die huiswerkvrije scholen net zulke goede (of misschien wel betere) resultaten halen?
Als ik kijk naar het standaard huiswerk op de school waar mijn kinderen op zitten dan durf ik wel te beweren dat het bewezen is dat dit niet leidt tot betere resultaten (ook niet tot slechtere trouwens). De hoeveelheid huiswerk is namelijk erg beperkt en zeer algemeen (niet toegespitst op het kind). Dat ene blaadje (of twee) met rekensommen of spellingsopdrachten kan het verschil niet maken.
Misschien zit jouw kind op een school met veel huiswerk. Dan zou je kunnen denken dat het wel helpt. Echter uit een onderzoek uit 2010, waarin de resultaten van 10.000 scholieren in verschillende landen werden vergeleken, bleek het tegendeel. In landen waar kinderen meer tijd kwijt waren aan huiswerk, waren de resultaten juist slechter (bron: ouders van nu).
Dus als we van weinig huiswerk op de klompen wel kunnen aanvoelen dat het geen zoden aan de dijk zet en van veel huiswerk bewezen is dat het de resultaten negatief beïnvloedt, waarom zouden we kinderen dan huiswerk willen laten maken?
Leren plannen
Dan komen we bij een volgend stokpaardje van de huiswerkfans. De kinderen leren op deze manier om te plannen. En plannen is een vaardigheid die noodzakelijk is om het voortgezet onderwijs goed door te komen. Dat zal niemand bestrijden.
Het plannen en goed en tijdig kunnen uitvoeren van huiswerk is echter een vaardigheid die een bepaalde hersenontwikkeling vereist. Ik zal jullie de complete verhandeling besparen, maar waar het op neerkomt, is dat hierbij verschillende delen van de hersenen betrokken zijn. Die delen ontwikkelen zich allemaal en bij ieder kind op een ander moment. Totdat alle delen zich voldoende ontwikkeld hebben, blijft huiswerk plannen en goed en tijdig uitvoeren moeilijk, zo niet bijna onmogelijk voor kinderen. Wil je de ins en outs hiervan weten lees dan eens het boek “Het puberende brein” van Eveline Crone en er gaat een wereld voor je open.
Waar het op neerkomt, is dat kinderen in de basisschoolleeftijd zelden al de capaciteit hebben om huiswerk te kunnen plannen en goed en tijdig te kunnen uitvoeren. En al helemaal niet in de lagere klassen. Ze kunnen dit ook maar beperkt leren, afhankelijk van de ontwikkeling van hun hersenen. Sommige kinderen kunnen dit zelfs aan het eind van de puberteit nog niet of nauwelijks.
Nu vraag ik je, zou het dan nut hebben om de kinderen al huiswerk mee te geven? Is het een zinvolle manier om ze voor te bereiden op het voortgezet onderwijs? Misschien. Het zou kunnen. Met zo weinig zekerheid dat het helpend is, vraag ik me af waarom je er als school (of ouder) dan toch voor zou willen kiezen.
Conclusie
Als je alle dingen naast elkaar legt, dan lijkt het mij voor de hand liggen om geen huiswerk te geven op de basisschool. We maken kinderen er niet blij mee (integendeel zelfs) en kunnen niet met zekerheid zeggen (of beter gezegd: er is veel twijfel) dat het helpend voor ze is.
Voorstel
Kun je je vinden in mijn betoog en mijn ‘conclusie’ en heb jij een kind op de basisschool, dan heb ik een voorstel voor je. Laat de gedachte los dat jij er niks aan kunt doen dat jouw kind huiswerk meekrijgt omdat school dit bepaalt. Neem verantwoordelijkheid en ga staan voor waar je in gelooft. Geef je kind de ruimte om zelf te kiezen of hij of zij huiswerk wil maken of niet. Steun je kind richting de leerkracht en alle anderen die er een andere mening op nahouden. En wil je kind wel huiswerk maken, dan is dat natuurlijk prima! Wij hebben de waarheid niet in pacht. We kunnen ze alleen maar de ruimte bieden om hun eigen keuze te maken.
Maak je huis huiswerkvrij
Ja, ik weet het, ik vraag iets van je wat grote dapperheid vraagt. Maar we kunnen de wereld niet veranderen als we zelf niet veranderen. Dus als wij willen dat basisscholen huiswerkvrij worden, dan is het aan ons om ons huis huiswerkvrij te maken. En als er genoeg ouders zijn die dat doen, dan veranderen de scholen vanzelf. En gebeurt dat niet, dan hebben we in ieder geval ons eigen pad gelopen. Onze kinderen voorgeleefd dat je voor jezelf mag kiezen en ons geloof en onze daden op één lijn gebracht. En het is, naar mijn mening, een heel waardevolle les die we onze kinderen daarmee geven.
