Grotendeels hebben we ons tientallen jaren geleden ontdaan van de “heiligheid” en vermeende alwetendheid van beroepsgroepen als artsen, predikanten en leraren. Veelal is dit een beweging die gemaakt wordt uit afzetting, zoals een puber zich afzet van zijn ouders om zijn eigenheid te gaan onderzoeken en vorm te gaan geven. Na de afzettende beweging is er vaak nog lang sprake van afwijzing; de persoon van wie we ons afzetten is verwezen naar het rijk der verfoeilijken en deze is vaak nog onderwerp en lijdend voorwerp om onze grieven en teleurstelling op af te wentelen, al is het alleen al in gedachten. Al de tijd dat deze ander afgewezen wordt, ontbreekt de energie om verandering te ondergaan en toe-te-eigenen. Wat voor de afzetting en afwijzing in de plaats is gekomen is veelal een “ik kan het zelf wel” – “ik weet het zelf” – “ik heb die ander niet nodig”, maar veelal ontbreekt nog het fundament voor de innerlijke eigen-wijze.
Maar gelukkig is daar de therapeut, coach, counsellor, hulpverlener, of een der talloze opleidingsinstituten. En hier herhaalt zich het patroon wat ik noem: “de arrogantie van de therapeut”. Waar in vroegere tijden men niet anders wist en zich als het ware uit onwetendheid, goedgelovigheid en een weinig ontwikkeld bewustzijn zich overgaf aan een toegeschreven heiligheid of vermeende alwetendheid van de ander; is er nu sprake van vermeend zelfbewustzijn.
Vermeend, omdat de therapeut, coach, counsellor (e.d.) eveneens op de stoel van “ik weet het” is gaan zitten, en het is mooi verpakt. Want er wordt gesproken over liefde, over kosmisch bewustzijn, over heling; allemaal prachtige, liefdevolle en veelbelovende woorden waar we reikhalzend naar uitkijken, waar we graag voor betalen, waar ook prachtige dingen ervaren kunnen worden en waar we deze therapeut zeer dankbaar voor zijn. Een nieuwe “gouden belofte” is ontstaan, een nieuw koninkrijk ligt in het verschiet. Een nieuw leger “ik-weet-het” professionals is opgestaan en u heeft uw net gewonnen “eigenheid” opnieuw uit handen gegeven. De therapeut of het opleidingsinstituut wordt bevestigd in zijn of haar eigenheid, immers deze heeft er voor geleerd, de meest intrigerende workshops en opleiding gevolgd, hij of zij heeft veel ervaring of een buitengewone intuïtie en het is allemaal in uw bereik. Want met dit alles weet hij of zij, of het instituut, wat jij nodig hebt. Met andere woorden: prijs je gelukkig dat je deze persoon kunt betalen, om je vermeende eigenheid body te geven. Met liefde wordt je alle spiegels voorgehouden zodat je jezelf kunt ontwikkelen en transformeren. Als het echter werkelijk dichtbij komt en ook deze nieuwe “almachtige”het niet meer weet, wordt je omhult met uitspraken als dat het “je karma” is, of “je ziel heeft er voor gekozen om hier iets van te leren”. Op dat moment wordt er een uitspraak gedaan over jou, jouw ziel en jouw vermeende karma. Het is op zijn minst een veronderstelling, maar komt dichtbij een oordeel. In mijn optiek is het slechts een nodige uitweg van de ander om niet te hoeven zeggen: “ik weet het niet”, of “het raakt me wat er met je is gebeurd, en ook ik weet niet waarom dit nu zo is, of is gebeurt in jouw leven”. Immers, dan zou de therapeut/opleidingsinstituut zichzelf ergens van ontdoen, namelijk van het alwetende gulden randje.
Scheer ik hiermee alle therapeuten, coaches , trainers en dergelijke over één kam? Bijna wel, echter niet helemaal. Want er is ook een andere route, er zijn -echter nog sporadisch- mensen te vinden die deze andere route bewandelen. Het zijn mensen die geen coach, counsellor of therapeut zijn, maar in de eerste plaats mens. Mens met een eigen “ik”, die ze doorgrond hebben en daar niet mee opgehouden zijn. Mensen die hun vak uitoefenen vanuit levendigheid, bezieling, aanwezigheid en in verbinding met de levensstroom. Mensen die onderkennen wat hun kracht is en waar hun pijn of leerpunten liggen en deze onderkennen. Mensen die niet in al hun schittering of begaandheid met jou en je probleem jouw een spiegel voorhouden, maar zij die ook het lef hebben om zelf in de spiegel te kijken. Ook in relatie naar jou. Doet niet elke therapeut of coach dit? Jawel, zeker wel, immers zijn ze gedegen opgeleid. Alleen blijft het doorgaans bij “doen”, daar waar de therapeut waar ik het over heb, niet “doet” , maar “is”. Deze “is”.
En wat maakt dat deze “is” ? Het maakt dat jij , als persoon eveneens “bent” of “kan zijn”. Je bent niet klant, cliënt, patiënt of leerling, je bent niet slechts hulpvrager of hulpbehoevende; je bent “ik dat is”. En wat er dan mogelijk is, wat er dan ontstaat zijn twee krachten: de kracht en erkenning van jouw eigen-heid, jouw innerlijke eigen-wijze kan worden gebruikt. Deze is rode draad in de samenwerking met de therapeut, coach of counsellor. Dit is mogelijk omdat de therapeut niet jouw erkenning, jouw verhevenheid ten opzichte van hem of haar “nodig” heeft. Door hem of haar om hulp of begeleiding te vragen, erken je hem of haar al in zijn kunde, haar kennis, zijn of haar zijnskwaliteiten die aansluiten op wat jij op dit moment voelt als “nodig”om je pad te gaan; om die hobbel te nemen die alleen te lastig is.
Welke kwaliteiten hebben zowel de therapeut als de cliënt nodig?
Een fundamentele bereidheid om jezelf te aanschouwen en de eventuele oordelen, al dan niet eigengemaakt, te doorzien. Openheid en bereidheid tot overgave aan dat wat er is. Deze kwaliteiten zijn mogelijk wanneer er sprake is van veiligheid. En een diepgeworteld vertrouwen in het eigen-weten; het eigen-weten en het eigen ritme van zowel lichaam als geest, voortgestuwd door de ziel en gedragen door het leven zelf. Wat in oudsher verborgen bleef, is in deze tijd geopend, gemanifesteerd en gaat schitteren: de juweel van het werkelijk eigen-weten; de innerlijke eigen-wijze.
Als kunstzinnig kindercounselor is dit wat ik “doe” met bijzondere kinderen: aanwezig zijn, in het bewustzijn dat het niet om mij gaat, en alleen heel goed kijken en luisteren naar wat het kind zegt, of niet zegt. Wat spreekt er uit zijn taal, wat is er energetisch waar te nemen? Wat is afwezig? wat benoemt het kind, wat geeft het aan nodig te hebben? wat gebeurt er als we dat volgen? wat er dan gebeurt zijn kleine juweeltjes, vonkjes, sprankelingen die ik niet “bedacht” kon hebben, en die simpelweg plaatsvinden. Ze gronden het kind en erkennen zijn of haar eigen kracht. Wat vraagt dit van mij? zelfreflexie en bewustzijn. Want soms zit ik “alleen maar” aanwezig te zijn en denk ik “tjee, wat doe ik nu eigenlijk? ik doe helemaal niets!” , maar in die aanwezigheid en in het volle bewustzijn dat dit kind in essentie weet wat er nodig is, vindt er plaats wat er plaatsvindt.
Dat is niet mijn verdienste; mijn rol is slechts het creëren van wat er nodig is. De randvoorwaarden scheppen en dan ontvouwt het zich vanzelf. Uiteraard heb ik mijn kennis en is er een rode draad in de begeleiding, maar deze is nietleidend, is niet beperkend of overheersend, omdat ik geen positie inneem van het beter weten, of dat een kind eerst dit, dit én dat moet kunnen vóór het “goed genoeg” is, vóór het kan voldoen aan eisen of verwachtingen van anderen.
Ook in het werken met kinderen is het een ontmoeting van twee krachten, waaruit als vanzelf iets voortvloeit ten bate van het kind op dat moment. En ik, als mens voel slechts bewondering voor het mogen aanschouwen en ervaren van deze kracht, mogelijkheden en energie tijdens dit proces.
Mijn loopban is weinig succesvol, omdat ik het niet zo bijzonder vind wat ik “doe” of “kan”. Voor mij is het niet meer dan vanzelfsprekend dat ik me slechts open stel om in gesprek te gaan, letterlijk en figuurlijk, met het kind en van daaruit te werken. Tot ik zelf in aanraking kwam met een therapeut die mij in zijn werk met mij spiegelt vanuit zijn Zijn. Hij heeft het lef, de moed en zijn eigen-heid om mijn innerlijke eigen-wijze te volgen in mijn proces. Dat is één kracht. Het vraagt werkelijk lef en moed om de eigen ideeën opzij te durven zetten om het spoor van de eigen-wijze van de ander te durven volgen. Opzij zetten is niet hetzelfde als je er van ontdoen. Je hoeft je niet te ontdoen van je eigen ideeën en kennis. Slechts de bereidheid om ze tijdelijk opzij te schuiven, niet voor op te stellen, niet als enige mogelijkheid presenteren. Dit vraagt moed van de begeleider.
De tweede kracht is zijn kennis, zijn kunde, zijn ervaring en zijn eigenheid op een gebied dat mij vreemd is en wat ik mij “eigen” mag gaan maken, of waar ik op mag vertrouwen, omdat ik die vaardigheden en kwaliteiten niet heb. Door mijn vraag om zijn begeleiding, erken ik op bepaalde laag volledig zijn kwaliteiten en mogelijkheden. Door mij open te stellen voor beide krachten, de moed om zowel zelf onder ogen te zien als aan de ander te laten zien wat er is, door beide eigen-wijzen ontvouwt zich wat er nodig is voor mijn herstel; in een tempo, ritme en intensiteit die mijn Zijn aankan, omdat het gedragen wordt door de twee samengebrachte krachten. Dáár is sprake van kunst, dáár is sprake van onuitgesproken respect over en weer, dáár is sprake van wezenlijkheid, want de ander is wie hij is met alles wat hij in zich draagt en ik ben wie ik ben met alles wat ik in mij draag. Mag dat in volle waardigheid er zijn en ontmoeten, dan ontvouwt zich iets. Dan ontvouwt zich wat “geboren” kan worden; als “resultaat” van de ontmoeting en samenwerking van twee fundamentele innerlijke eigen-wijzen. Geen nagejaagd resultaat, maar een werkelijkheid die zich heeft ontvouwd.
Wellicht vraagt u zich af: “Ja, maar als die innerlijke eigen-wijze zo wijs is, en het werkelijk allemaal weet, dan is een therapeut, coach of counsellor toch niet nodig?” Nee, een therapeut, coach of counsellor is dan ook niet nodig. Wel is er een mens nodig die mee kan en durft te gaan met wat de innerlijke eigenwijze aangeeft. En vaak is deze mens beschikbaar in zijn of haar functie als therapeut, coach of counsellor; en die zich heeft ontdaan van een vorm of mate van arrogantie.
In het leven doen zich gebeurtenissen voor die vragen om steun, om support. De kunst is dan om naast iemand te gaan staan, jezelf kennende en de bereidheid hebben om mee te lopen, om mee af-te-dalen in dat wat er is, zonder het over te nemen, in volledige aan-wezigheid, in contact met jouw eigen-wijze en de eigen-wijsheid van degene naast je te erkennen en te durven volgen. En ongetwijfeld komt het voor dat een van beide eigen-wijzen zich vergist, of dat het niet helemaal aansluit. Als ook dat eenvoudigweg erkent wordt door beiden, hervindt de energie zich als vanzelf en vervolgt het zijn weg.
Het nieuwe hulpverlenen roept op tot: stap uit de positie van het beter weten, van het tegen-over de ander staan. Stap uit de positie van de grote en de kleine, de meester en de leerling. Erken wie je bent, erken wie er naast je staat; erken beide krachten, zuiver in de bereidheid om naar zichzelf te kijken met wat er is, zuiver in de erkenning van eigen pijn en ongeduld, zuiver in het kijken naar wat de ander je durft te laten zien in zijn of haar pijn, verdriet, schoonheid, kracht; dankzij de gerespecteerde en ontvangen innerlijke eigenwijze.
Moge deze bijdrage u inspireren en moge het een uitnodiging zijn naar alle ouders die de innerlijke eigen-wijze van hun kind erkennen; óók als deze support nodig heeft van u of van iemand in wie uw eigen-wijze vertrouwen heeft voor het welzijn van uw kind.
De innerlijke eigen-wijze als schatbewaker.
Ingeborg de Vries
