Hoogsensitiviteit :Omgaan met Prikkels van jezelf en je kind(eren)

Prikkels kosten je energie om te verwerken en je hebt rust nodig om te herstellen. Iedereen heeft echter prikkels nodig om zich te ontwikkelen en te kunnen functioneren. Bij te weinig prikkels ontstaat verveling. Bij een goede hoeveelheid prikkels, voel je je lekker maar bij een teveel aan prikkels ervaar je stress. Het is ook niet erg om overprikkeld te raken, het is wel slecht om teveel en te lang achter elkaar overprikkeld te zijn. Dit geldt voor iedereen, maar hoog sensitieve personen lopen een groter risico omdat ze vaker, sneller en meestal intenser overprikkeld raken.

Prikkels kunnen van buiten komen of van binnen. Prikkels van buitenaf zijn bijvoorbeeld een hektische thuis-of werk-situatie, druk verkeer, geluids(overlast) prestatiedruk, vervelende kleding of bepaald eten, honger, onrust, stress en verdriet bij anderen, viezigheid, verassingen, onvoorspelbare gebeurtenissen. Prikkels van binnenuit worden meestal veroorzaakt door emoties: angst (faalangst, anticipatieangst, verlatingsangst), gedachten en gepieker, schaamte en onzekerheid, schuldgevoelens, maar ook grenzeloos perfectionisme, enthousiasme en gedrevenheid. Vaak vindt er een stapeling van prikkels plaats. Bijvoorbeeld als er iets gebeurt wat je overweldigt en je wordt als reactie angstig, boos of onzeker, dan verergert je overprikkeling. Als je al overprikkeld bent (of bijna), komen extra prikkels harder aan.

Chronische overprikkeling

Chronische overprikkeling is niet gezond. Dat is stress. Je hormoonhuishouding verandert (meer stresshormonen) en bij langdurige chronische overprikkeling ook je zenuwstelsel. Feitelijk wordt je hierdoor nog gevoeliger dan je al was en neemt de overprikkeling dus alsmaar toe. Je hebt dan een grote kans op (vage)lichamelijk klachten (bijv. hoofdpijn, RSI, maagproblemen) , je weerstand daalt, je krijgt slaapproblemen, last van extreme vermoeidheid, of zelfs een depressie, burn out of angststoornis.

Heb je last van chronische overprikkeling, pak die dan aan. Neem niet meer hooi op je vork dan je aan kan. Maak keuzes.

Overprikkelde hsp’s*

Hsp’s* raken vrijwel dagelijks overweldigd door de hoeveelheid prikkels die op hen afkomen. Hsp’s verwerken meer prikkels en hebben dan ook meer rust nodig. Voor hsp’s is het van belang dat zij hier bewust mee leren leven en een voor hen juiste balans vinden tussen rust en prikkels. Prikkels van buiten kun je mogelijk vermijden of beter doseren maar over het algemeen heb je hier niet veel controle over tenzij je je terugtrekt uit de maatschappij. Je kunt wel de hoeveelheid prikkels van binnenuit die eraan worden toegevoegd door je brein verminderen. Dit is niet eenvoudig maar het scheelt al heel veel als je probeert neutraler en vriendelijker tegenover jezelf en je eigenschap te staan. Als je alleen al een neutrale houding aanneemt tot jezelf en je gevoeligheid, dus accepteert dat het bij je hoort, heb je minder last van negatieve innerlijke gedachten en emoties. Daarnaast helpt het om voor jezelf uit te vissen welke dingen jou overprikkelen en welke minder. Als je je bewust bezig houdt met of je overprikkeld bent, dreigt te raken of van jezelf weet dat bepaalde situaties voor jou in de regel tot overprikkeling leiden, kun je er wellicht iets van leren. Probeer eens een poosje uit elkaar te rafelen welk deel van de overprikkeling van binnen en wat van buiten kwam en probeer de stapeling van prikkels eens te ontleden. Misschien kom je knelpunten tegen waar je iets aan kunt doen.

Als tegenwicht voor de sterk op het hoofd gerichte bezigheden, kun je rust zoeken in de natuur, iets lichamelijks te doen, in je eentje iets doen, mediteren, etc.

Het lezen van een boek over hooggevoeligheid helpt je je eigen situatie te relativeren (minder prikkels) en reikt je kennis en ideeën aan waarmee je iets in je eigen situatie kunt veranderen. Of zoek hulp. Bij extreme angstprikkels die je de hele dag lijken te achtervolgen, of als je nauwelijks nog prikkels kunt verdragen en geestelijk uitgeput of depressief bent, help je zeker deskundige hulp nodig.

Als ouder of leerkracht van een hoog gevoelig kind, heb je de taak het kind te leren omgaan met de eigenschap. Meer dan andere kinderen, hebben sensitieve kinderen begeiding van volwassenen nodig bij het opgroeien.

Liefdevolle aandacht.

Alle kinderen gedijen het best met liefdevolle aandacht. Hoog sensitieve kinderen (hsk’s) hebben een grote behoefte aan liefdevolle aandacht, dwz aandacht die vanuit het hart gegeven wordt. Ze hebben het direct door als je niet oprecht bent en raken hierdoor in verwarring en onzeker. Ze hebben extra behoefte aan een veilige en geborgen thuisbasis waarvanuit ze de voor hen overweldigende wereld ingaan. Leer kinderen dat ze er mogen zijn, dat ze hun gevoel mogen vertrouwen, geef hen de ruimte zichzelf te ontdekken. Het opvoeden van een hsk* vergt soms heel wat creativiteit en doorzettingsvermogen van de ouders. Je kind heeft een aanzienlijke handleiding en veel dingen gaan niet vanzelf. Is die liefde aanwezig, dan geven ze je ook heel veel liefde en vreugde terug. Het zijn vaak heel bijzondere en fijne kinderen om te hebben!.

Overprikkeling en eigenwaarde

De aanpak van hsk’s* is er op gericht overprikkeling te verminderen en onnodige overprikkeling te voorkomen. Dit betekent dat je als begeleider van een hsk stuurt in de hoeveelheid prikkels van buitenaf die op het kind af kunnen komen en probeert de hoeveelheid prikkels van binnenuit te verminderen door erover in gesprek te gaan met het kind. Heel jonge kinderen zijn nog niet in staat om te gaan met overprikkeling en dat doen ouders meestal als vanzelf voor hen. Vanaf een jaar of 4 kunnen kinderen gaan leren hoe ze zichzelf kunnen redden. Volwassenen moeten hen daarin sturen en het voorbeeld geven. Voor hsk’s geldt dit des te meer. Ouders en leerkrachten zijn belangrijk in dit leerproces doordat zij kunnen sturen in de positieve en negatieve ervaringen die hsk’s opdoen. Als je kind eenmaal naar school gaat en een eigen sociaal leven krijgt, zal je kind vaker in situaties terechtkomen die moeilijk zijn. Gedurende deze fase heeft je kind je steun/aanmoeding nodig om zichzelf door deze situaties heen te slaan en ervan te leren. Praat met je kind over zijn gevoelens en doe ze niet af als aanstellerij of onzin. Een andere belangrijke taak van volwassenen is het relativeren van negatieve ervaringen en het aanmoedigen van de positieve. Stel zelf ook geen te hoge verwachtingen aan je kind. Goede schoolresultaten zijn voor de toekomst minder belangrijk dan een goede eigenwaarde. Bij hsk’s is het vaak noodzakelijk de eigenwaarde bewust op te krikken door hen de dingen die wel goed gaan ook echt als successen te laten ervaren. Iedere overwinning, hoe klein ook, is belangrijk. Benadruk de activiteiten waarin het kind goed is en moedig dat aan. Probeer bijv. een buitenschoolse activiteit te zoeken waar je kind haar eigen interesses kwijt kan of waar het goed in is.

Aan- en bijsturen

In overprikkelde toestand zijn hsk’s over het algemeen moelijk “aanstuurbaar”, je kunt niet meer tot hen doordringen. Straf geven of vermanend toespreken maakt de overprikkeling door de extra stress alleen maar erger. Las liever een time-out in en kom er later op terug. Of houdt ze gewoon een poosje stevig vast als troost. Bedenk als je kind weer rustig is samen een strategie om de volgende keer dat dezelfde situatie zich voordoet, het anders (minder overrpikkend) aan te pakken. Het is niet zo dat je hsk’s geen kritiek moet geven. Ook hsk’s moeten leren hiermee om te gaan. Wel is het belangrijk de kritiek op een opbouwende manier te brengen om extra stress te vermijden. Leg uit hoe leerkrachten je kind kunnen helpen en besteed niet teveel aandacht aan het “anders” zijn. Extra aandacht aan “probleemgedrag” op het moment dat ze overprikkeld zijn, werkt meestal averechts.

Ook in niet overprikkelde toestand, is het vaak moeilijk de aandacht van je kind te trekken. Ze horen je wel maar ze zijn in gedachten zo bezig met andere dingen, dat het niet echt tot hen doordringt. Dit is geen onwil. Probeer op een rustige manier hun aandacht te trekken, loop naar hen toe en maak oogcontact en raak ze even aan. Door hard te gaan praten of boos te worden, maak je ze juist aan het schrikken en horen ze helemaal niet meer wat je te zeggen hebt.

Sociale ondersteuning. 

Het is belangrijk je kind te ondersteunen en te coachen in het sociale gebeuren omdat dit vaak niet vanzelf gaat. Praat met de leerkrachten over het gedrag op school en probeer knelpunten op tijd te signaleren. Voor hsk’s geldt nog meer dan voor andere kinderen, dat ze goed geaard** door het leven gaan. Als ze goed geaard zijn, zijn ze minder snel overprikkeld, zitten ze beter in hun vel, zijn ze zelfverzekerder. Zo’n kind zal ook gemakkelijker contact met leeftijdsgenootjes maken en minder snel afhaken bij het sociale gebeuren.

Wat vertel je je kind.

Labels kunnen nuttig zijn maar je ook in de weg zitten. Hoog sensitiviteit is dan weliswaar een neutraal label, het blijft een label. Wees voorzichtig hiermee. Je kind kan het opvatten dat het een ziekte heeft (zoals adhd). Het gevaar is ook dat je kind het hoog sensitief zijn als excuus gaat gebruiken. Zeggen Ik ben nu eenmaal zoen niets probeert te veranderen. Het is aan jou de taak om het kind weliswaar respect voor zichzelf en de eigenheid te leren, maar het tegelijkertijd de stimulans te geven zichzelf te ontplooien.

Overtuig jezelf.
Tenslotte, overtuig jezelf ervan dat het geen negatieve eigenschap is en dwing jezelf in neutrale termen erover te praten/denken. Als je zelf gelooft dat er iets schort aan je kind, breng je dit onherroepelijk ook over.

(bron) Kijk eens op deze mooie uitgebreide website over hooggevoeligheid: http://www.ookzogevoelig.nl