Reageren op het heden, niet op de pijn van het verleden

Hoe oude angsten oude reacties kunnen opwekken en meer angst creëren

Wanneer iemand iets zegt dat ons van streek maakt, is onze eerste reactie meestal om boos te worden op die persoon. Maar heel vaak is onze emotionele reactie gebaseerd op onze eigen behoeften, onze eigen angsten, en onze eigen onopgeloste kwesties. Het lijkt alsof de andere persoon de oorzaak is van onze irritaties of pijn, maar ze wekken slechts een herinnering of een gevoel op uit ons eigen verleden en dat is de reden van de pijn. Onze reactie op deze trigger is eigenlijk onze reactie op het verleden. In plaats van als kind te reageren op de pijn uit ons verleden, kunnen we ervoor kiezen om als volwassene te reageren op het heden.

Hoe weet je of je reageert op het heden of het verleden? Denk eens terug aan een situatie waarin je boos werd op iemand. Misschien voelde je irritaties toen je je moeder aan de telefoon had of heb je een discussie met je partner gehad. Hebben ze iets gezegd waardoor je hartkloppingen kreeg of waardoor je je handen tot vuisten hebt gebald? Misschien kwam het doordat je moeder een opmerking maakte over je hopeloze huishouden of stelde je man verbeteringen voor in plaats van naar je te luisteren. In een relatie met twee mensen is elk afzonderlijk verantwoordelijk voor zijn eigen gedrag. Het kan erg frustrerend zijn om met iemand te praten die kritisch is, beschuldigend, defensief of die onze behoeften negeert. Maar wanneer je in staat bent om woorden, houding of (gezichts)uitdrukkingen te herkennen die emotionele reacties bij je opwekken kan dit je relaties verbeteren en eveneens je eigen gekwetste gevoelens helen.

Reageren op het hedenJe kunt leren je persoonlijke triggers te herkennen door bewustwording van je gevoelens en je fysiologische reactie. Wanneer je overstuur of boos bent, trillen je handen dan, krijg je een droge mond, of krijg je tranen in je ogen? Aan de reactie van je lichaam kun je merken wanneer iets pijnlijks uit je verleden is aangewakkerd. Wat je reactie ook was en wat de oorzaak daarvan ook is geweest, wat je voelt is angst – angst dat je weer gekwetst zal worden zoals in het verleden – en zowel je geest als je lichaam bereidt zich daarop voor. Je lichaam laat adrenaline vrijkomen, waardoor je handen gaan zweten en je hart harder gaat kloppen, ter voorbereiding om te gaan vechten of vluchten. Door deze vecht- of vluchtmodus is het moeilijker om helder te denken, waardoor velen van ons in de aanval gaan of wegrennen.
Tegelijkertijd genereert je geest een aantal verdedigingstechnieken ter bescherming tegen pijn, zoals ontkenning, opstand, beschuldiging, bekritisering, huilen, of rechtvaardiging van je gedrag. Dit zijn meestal technieken die we geleerd hebben in onze kindertijd en hoewel ze toen enigszins werkten, werken ze niet meer bij volwassenen. Sterker nog, ze werken vaak tegen ons, duwen anderen weg en veroorzaken juist meer angsten en conflicten.

Door te reageren op je angsten die veroorzaakt zijn door gebeurtenissen uit het verleden, reageer je in het heden op dezelfde manier als in je kindertijd. Je kunt zelfs dezelfde gevoelens ervaren zoals je deze had toen je als kind gekwetst was, of je boos, bang, angstig, hulpeloos, onwaardig of machteloos voelde. Deze kinderlijke gevoelens maken het erg moeilijk om op een effectieve manier op het heden te reageren.

Reageren op het hedenDenk nu eens aan een situatie waarin deze gevoelens niet werden aangewakkerd. Misschien heb je een probleem op het werk gehad en heb je dit gewoon kunnen oplossen door erover te praten met je collega’s, of misschien heb je eens goed nagedacht over je relatie en heb je vervolgens een beslissing kunnen nemen die gebaseerd was op jouw eigen behoeften in liefde en relaties. Hoe voelde je je in deze situaties? Voelde je je angstig en hulpeloos of juist rustig, bekwaam en in controle over je eigen leven? Dit zijn volwassen reacties en volwassen gevoelens.

Als een volwassene reageren op situaties in het heden zal je helpen om conflicten op te lossen en het verleden te laten waar het hoort – in het verleden. De sleutel tot verandering van onze reacties en het voorkomen van conflicten houdt in dat je luistert naar jezelf en de keuze maakt om te reageren op het heden:

  1. Let op je fysieke reactie bij anderen. Als je hart bonst of je kunt niet stil zitten, dan is je angst om gekwetst te worden aangewakkerd. Herken het als je angst, niet als iets dat iemand anders jou aandoet. Bewustwording van het feit dat deze gevoelens van jou zijn kan bevrijdend zijn omdat je deze opmerkt en je kunt kiezen wat je ermee doet.
  2. Let op hoe je je voelt. Heb je zin om te huilen of de kamer uit te stormen? Voel je je zo klein als een kind wanneer je in conflict bent met iemand anders? Als dat zo is, dan probeer je om in je kinderbehoeften voldoening te krijgen en doe je dit waarschijnlijk op een kinderlijke manier.
  3. Haal diep adem en probeer afstand te nemen van de situatie. Realiseer je dat je een keuze hebt. Je kunt op de persoon tegenover jou op dezelfde manier reageren zoals je dat uit angst deed in het verleden, of je kunt als volwassene reageren op het heden, en je angsten uit de kindertijd achterlaten.
    Belangrijk om te onthouden is niet dat je jeugdangsten er niet toe doen of dat je niet moet proberen om hier gehoor aan te geven, maar dat je dit zelf kunt doen. Als volwassene hoef je geen gebruik te maken van verdedigingsmechanismen om je geliefd te voelen. Als volwassene kun je zorg dragen voor de pijn uit je kindertijd door op een volwassen manier te reageren, door het (niet veeleisend) uiten van uw behoeften, te luisteren naar (niet beschuldigen van) de andere persoon, en tot een wederzijds bevredigende oplossing komen. Op deze manier zul je niet alleen fijnere relaties hebben, maar ook een grotere kans op de liefde, zorg en het respect dat je altijd al gewild hebt.

Leestip:

De Angst de Baas van Frits Winter

5-hoek

Overige artikelen

Het helen van de innerlijke wond als weg naar meesterschap
Hoogbegaafde kinderen: Een tien voor verwondering en respect
Waarom zijn er juist nu zoveel hsp-ers op aarde?
Onverwerkt trauma als oorzaak van angsten
Je thuis voelen in de onveiligheid van transformatie
De 10 krachtigste volledig natuurlijke ‘antibiotica’ die we kennen
Labels zijn bedoeld voor kruiden
Waarom we ons tegen verandering verzetten & hoe we dat stoppen
Emotionele Eerste Hulp voor angstige hoogsensitieve kinderen
Het herstellen van je oorspronkelijke blauwdruk
8 wetenschappelijk ondersteunde redenen om ‘Ohm’ te zingen
Beelddenken: een lastige gave? check hier de kenmerken