Echtscheiding is meestal een pijnlijk onderwerp—hoewel voor sommige mensen een scheiding aanleiding tot vreugde is. Maar als het pijn doet, doet het waarschijnlijk meer pijn als je een HSP bent. Dit is ongetwijfeld waarom ik het schrijven hierover gedurende veertien jaar heb vermeden. Hoe kan ik mogelijkerwijs helpen? Ook is iedere scheiding zo verschillend dat het moeilijk is iets te zeggen dat in zijn algemeenheid waar is. Maar ik zal het proberen.
Scheiding en de hooggevoelige mens
Scheiding kan soms erger zijn dan het overlijden van een echtgenoot. Wellicht is tegen de tijd dat je gaat scheiden de liefde voorbij, maar er is sprake van een andere pijn. Je kunt je een mislukkeling voelen in het huwelijk of tenminste in het kiezen van een goede partner. Je bent teleurgesteld in jezelf, in de ander of in beiden. Je bent misschien boos, of zelfs woedend – zeer kwellend voor een HSP. Je bent bang voor de toekomst op een heel andere manier dan na het overlijden van een echtgenoot—met name ben je bang dat je nooit meer in staat zult zijn een succesvolle relatie te hebben. Maar bovenal, voel je je waarschijnlijk van tijd tot tijd heel alleen en eenzaam, zo, dat als je de scheiding gewild had, het nu een grote vergissing lijkt, en als je die niet gewild had, het kan voelen als een onoverkomelijk tragisch verlies. Laten we hier beginnen.
Omdat de HSP´s zo sterk voelen, moeten we beter begrijpen wat we voelen en waarom, zodat we onze emoties dienovereenkomstig kunnen reguleren. Gedurende en na een scheiding voelt het waarschijnlijk als een groot verlies, zelfs als je vindt dat het voor jou het beste is dat de relatie is beëindigd. Dit komt doordat, als we voor lange tijd met iemand samenleven, we ons aan diegene gaan hechten. Als er sprake is van gelukkige tijden, dan zal je gehechtheid nog sterker zijn. Iedere scheiding houdt het doorsnijden van een gehechtheid aan een ander in. Zo´n gehechtheid is een diepe instinctieve band die, wanneer deze beëindigt wordt, eenzaamheid kan veroorzaken, uiteraard — soms in de vorm van een hevige, bijna primitieve pijn.
Gehechtheid is NIET hetzelfde als liefde. Zoals ik liefde definieer, is het een aantrekkingskracht tot een zeker persoon, die maakt dat je bij diegene in de buurt wilt zijn, hem of haar zo volledig mogelijk wilt leren kennen en diegene wilt helpen zoveel als je kunt. Gehechtheid is niet zo bijzonder. Gehechtheid ontstaat met mensen die sommige van onze behoeftes hebben vervuld – misschien de behoefte aan lichamelijk contact of seks, een thuis, kameraadschap, een gevoel van bij iemand te horen, of wat controle over iemands liefde voor jou.
Gehechtheid kan zelfs blijven nadat deze persoon is opgehouden met jouw behoeftes te vervullen, door de simpele associatie van de persoon, met de bevredigde behoefte. Maar dit is geen liefde. Misschien is jouw huwelijk als liefde begonnen, voor één van jullie of voor allebei. Op het moment van je scheiding echter, was de liefde voorbij voor tenminste één van jullie.
Je bent altijd gehecht aan iemand van wie je houdt, maar je houdt niet altijd van iemand waar je aan gehecht bent. Verder, als iemand aan jou gehecht is, houdt hij of zij misschien niet echt, op de manier die ik hierboven heb gedefinieerd, van jou. Het is voor HSP´s belangrijk om dit op waarde te schatten, want omdat we geneigd zijn om zoveel mogelijk aan de verlangens van anderen tegemoet te komen, betekent dat dat mensen zich aan ons hechten. Ook zelf voelen we onze behoeftes heel sterk, en hechten we ons daarom erg aan mensen die aan onze verlangens tegemoetkomen of zelfs ooit aan meerdere van onze verlangens tegemoet zijn gekomen.
Als je overdonderd wordt door je emoties aangaande je scheiding, probeer dan zo objectief mogelijk te bedenken wat liefde was zoals ik die heb gedefinieerd, en wat gehechtheid was. Het kost tijd een gehechtheid los te laten. Het is een zeer primitief instinct. Maar als je ziet dat de liefde voorbij is, of er nooit is geweest – dat je intense gevoelens vanwege een tanende gehechtheid waren – kan het helpen de traagheid en pijn van het onthechtingproces, als niet echt te maken hebbend met liefde, te accepteren.
Ga de Confrontatie aan met je Schaamte en Schuldgevoel
Schaamte en schuldgevoel maken altijd deel uit van een scheiding, en HSP´s zijn in het bijzonder vatbaar voor deze emoties. Ik wil graag wijzen op het feit dat onderzoek uitwijst dat schaamte en afwijzing net zoveel pijn doen als fysieke pijn. Deze emoties gaan gepaard met het je vreselijk over jezelf voelen, wat niet zal helpen bij deze verandering in je leven. Dus je moet in overweging nemen hoeveel schaamte je voelt over je scheiding en beginnen met er iets aan te doen.
Schaamte kan in het bijzonder slecht zijn als je jezelf ziet als degene die verlaten is, zoals vaak het geval is bij HSP´s. Maar overweeg of jij net zoveel wilde dat de relatie beëindigd zou worden, als je partner, die degene was die in werkelijk jouw verlaten heeft. Het feit is dat, doordat je een HSP bent, was het minder waarschijnlijk dat jij degene zou zijn die de relatie zou beëindigen. Je zou je gewetensvol je geloften herinneren en het blijven proberen.
Je hebt je wellicht ook drukker gemaakt over je alternatieven. De beste voorspeller van een scheiding is het hebben van een beter alternatief (ofwel een andere partner of een andere levensstijl). Voor HSP´s, doordat ze niet impulsief zijn, is het minder aannemelijk dat ze op een niet-uitgeprobeerde alternatief zullen vertrouwen. Maar als om de één of andere reden je onbewust vond dat het tijd was om uit de relatie te stappen, heb je wellicht dingen gedaan die je partner zich zó ellendig lieten voelen (terugtrekken of bekritiseren – we zijn goed in beiden) dat hij of zij niets ander kon doen dan te vertrekken. Wees er dus niet zo zeker van dat jij de verlatene bent.
Welke ook je reden mag zijn voor schaamte en schuldgevoel, gun jezelf wat mededogen. Er zijn twee manieren van aankijken tegen iedere actie die negatieve consequenties heeft. De ene is de houding van de wet in de rechtszaal: de persoon die de actie ondernam was verantwoordelijk en had beter moeten weten. De ander is psychologischer en barmhartiger: de persoon kon er niks aan doen, gezien alles wat deze persoon gebeurd is en de dingen die hij of zij niet had kunnen weten op dat moment.
Een gerechtelijke perspectief heeft een aantal waarden, maar niet in het geval van echtscheiding, als de dingen zo ingewikkeld zijn en beide personen zeker een rol hebben gespeeld, al was het slechts dat de één ander te lang heeft verdragen. Houd dus op met je eigen aanklager en rechter te spelen. Heb wat mededogen met jezelf. Is het niet zo dat je altijd het beste hebt gedaan dat op dat je moment kon? Misschien kun je zelfs dat mededogen uit te breiden naar je ex-echtgenoot.
Wie Was de Schuldige? – Leg de Schaamtebal Neer
Gedurende een scheiding wordt de ´schaamtebal´ tussen de partners heen en weer gegooid. “We zouden nog steeds bij elkaar zijn als jij niet…” . “ Ben je gek? Jij was degene die…” “Zo jammer dat ze niet kon.” Heen en weer gaat de schaamte van het zijn van de oorzaak van deze ramp. Dus heen en weer gaat de bal. Niemand wil ermee blijven zitten.
Het is zoveel beter de bal neer te leggen, dat juridische perspectief te laten varen van wie de schuld moet krijgen. Uiteraard zijn er mensen die een intense, levenslange behoefd hebben om schaamte in iedere situatie te vermijden en die zeer vaardig zijn in het onder iedere blaam uitkomen en het een ander ermee opzadelen. Als jouw partner zo iemand is, dan zul je bijzonder hard moeten werken om hem of haar de schaamtebal neer te laten leggen, in plaats van die naar jou over te spelen.
Een deel van de schaamte accepteren kan helpen. “Misschien hebben we beiden bijgedragen aan dit fiasco.” “Ik weet dat je het geprobeerd hebt, net zoals ik.” “Ze zeggen dat een scheiding altijd het werk is van twee mensen, en ik erken zeker mijn aandeel hierin”. Als je nog steeds teveel beschuldigd wordt, probeer je dan zeker af en toe te verdedigen, maar probeer ook voorbij je partner´s wanhoop te zien en laat sommige van de aanvallen van je afglijden.
Het Standaard Advies t.a.v. scheiding, aangepast aan HSP´s
Als je “omgaan met een echtscheiding” Googelt verschijnt er een berg aan net zo uitstekend als repetitief advies. Maar dit is de aangepaste lijst voor HSP´s.
Rouw diep en grondig. Dit is uiteraard gemakkelijker gezegd dan gedaan. Ik heb over HSP´s en rouw geschreven (zie: “Comfort Zone” mei 2006 en augustus 2009– dit zijn de nieuwsbrieven van Elaine Aron-red). Als je rouwt, kun je allerlei emoties voelen naast verdriet – boosheid, schaamte, schuldgevoel, en zelfs af en toe vreugde. Soms voel je het hoofdzakelijk fysiek, vaak als een diepe uitputting. Daarom, zal je het als HSP nodig hebben om zo nu en dan te stoppen met rouwen. Gun jezelf wat afleiding. Het is niet erg om vreugde te voelen of te lachen. De rouw gaat niet meteen weg. Er is geen vaste hoeveelheid tijd om te rouwen voordat je “er overheen bent”.
Zorg bijzonder goed voor jezelf. Als dit het standaardadvies is dat de “omgaan met echtscheiding”-websites aan iedereen geven, hoe veel meer waar moet het dan zijn voor HSP´s. Probeer zo mogelijk wat minder te werken en zorg op alle andere manieren goed voor jezelf – genoeg slaap, gezond voedsel, ga buiten sporten. Dit kan een opgave zijn als je van streek bent, maar je moet het doen als je niet in een depressie terecht wilt komen die misschien slecht met behulp van medicatie onder controle te krijgen is. (Er bestaan verschillende websites die de symptomen van ernstige depressie vermelden). Onthoud dat HSP´s zich goed voelen in de natuur en in of bij water.
Probeer vooral tijd door te brengen met mensen waar je van houdt en die met aanvaarding naar jouw gevoelens kunnen luisteren. Dit kan betekenen dat je lange telefoongesprekken voert met mensen die niet in de buurt zijn. Probeer een HSP te hebben onder degenen met wie je praat, of iemand die jouw gevoeligheid begrijpt. Velen van degenen die je kent zullen proberen je gevoelens voor jou te “repareren”, ofwel je na een tijdje vertellen dat je je er gewoon overheen moet zetten. Echter, zoals met iedere rouw, zul je het nodig hebben om keer op keer over je scheiding te praten. Je zou je hiertoe kunnen aansluiten bij een scheidingspraatgroep. Eventueel kun een subgroep vormen met HSP´s die door een scheiding heen moeten.
Blijf uit de buurt van je ex. Sommige mensen adviseren drie tot zes maanden, om de boosheid dood te laten bloeden en om de gewoonte om de confrontatie met elkaar op te zoeken te breken. Als er echter kinderen bij betrokken zijn, is dat een compleet andere situatie. Er zijn veel boeken geschreven over hoe hier mee om te gaan. Deze afstand kan buitengewoon behulpzaam zijn voor een HSP, maar kan in het begin moeilijker zijn om op te brengen. Gebruik je gezonde verstand om uit te maken of het hebben van contact je je beter doet voelen of slechter.
Zoek uit wat er gebeurd is, zodat het niet opnieuw gebeurt. Nog meer dan de meeste mensen, was je als HSP waarschijnlijk al aan het worstelen om te begrijpen wat er fout aan het gaan was in je huwelijk. Misschien doe je dat nog steeds na je scheiding, en mogelijkerwijs blijf je dat nog vele jaren doen. Dat is prima als je je maar realiseert dat het er niet om gaat wie er schuldig is. Het is voor zelfkennis en om het maken van dezelfde vergissingen te voorkomen. Maar het kan gemakkelijk weer leiden tot schaamte en schuldgevoel, dus je zou hier aan kunnen werken met iemand die je vertrouwt en die het één en ander weet over hoe relaties over het algemeen werken. Zorg ervoor dat je genoeg tijd hebt om te verklaren wat er is gebeurd, en verzeker je ervan dat de ander echt naar je heeft geluisterd. Mijn boek The Undervalued Self (Het Ondergewaardeerde Zelf) zou je ook helpen in te zien wat er is gebeurd — en hoe gevoelens van mislukking, verslagenheid en depressie te voorkomen.
Dit is een Keerpunt.
De scheidingadvies mensen zullen je vertellen dat de tijd alle wonden heelt en dat je je na verloop van tijd beter zult voelen. Als een HSP, kan ik me voorstellen dat je je niet zo gemakkelijk laat overtuigen. Je hebt waarschijnlijk geraden wat de onderzoeken over scheiding hebben uitgewezen, dat het gelukkige einde meestal maar voor één van de twee opgaat. Dit is meestal degene die meer geld heeft en een betere baan, die aantrekkelijker en contactueler is, en in zijn algemeenheid over meer en betere alternatieven beschikt. Als die persoon beter uit de scheiding tevoorschijn komt en zich beter en beter voelt vanwege dit wonderbaarlijke herstel, dan zal de ander bij het zien van het geluk van zijn of haar voormalige partner zich nog slechter voelen.
Ik kan me voorstellen dat HSP´s hier risico zouden lopen, op die manier dat we ons vaak al enigszins inferieur voelen, en terwijl er verschillende dingen zijn die ons gelukkig maken, voelen we ons minder gelukkig als we die de dingen hebben die de meeste mensen gelukkig maken. Dus na een scheiding, moet je wellicht eens diep nadenken over hoe je jouw gelukkige einde eruit wilt laten zien, of tenminste hoe je jezelf in bedwang houdt en uit deze nederlaagpositie opstaat. Je moet waarschijnlijk de externe maatstaven voor langdurig geluk na scheiding, maatstaven zoals wie hertrouwd is meer financiële zekerheid etcetera, opgeven. Jij wilt degene zijn die, uiteindelijk in je eigen tijd, deze nieuwe vrijheid gebruikt om je karakter te ontwikkelen, je bewustzijn uit te breiden, uiting te geven aan je creativiteit, en allerlei liefdevolle connecties aan te gaan.
Dit is succesvol scheiden op de HSP manier.
Auteur: Elaine Aron
vertaling: Zita voor www.nieuwetijdskind.com ©2017
