Het verband tussen hooggevoeligheid en sensorische informatieverwerking

Sensorische informatieverwerking en het verband met Hooggevoeligheid

Hooggevoelige kinderen zijn heel gevoelig, hun zenuwstelsel neemt informatie waar met een veel hoger aantal “pixels” dan een kind wat niet hooggevoelig is. Deze gevoeligheid kenmerkt zich op 4 verschillende gebieden: lichamelijk, mentaal, emotioneel en spiritueel. Op lichamelijk gebied is prikkelgevoeligheid het belangrijkste kenmerk van hooggevoeligheid.

In de reguliere zorg sector wordt prikkelverwerking anders genoemd, namelijk Sensorische Informatieverwerking. Wanneer een kind moeite ervaart met het verwerken van prikkels, spreekt men van een Sensorisch Informatieverwerkingsprobleem. Echter wordt hier meestal niet de link gelegd met hooggevoeligheid. Het niet goed kunnen verwerken van prikkels wordt zelfs gezien als een stoornis.

Maar is dat wel zo? In dit artikel wil ik prikkelgevoeligheid als kenmerk uitdiepen en het verband leggen tussen hooggevoeligheid en Sensorische Informatieverwerking.

Sensorische Informatieverwerking

Er zijn de zintuigen die we allemaal kennen: voelen, ruiken, proeven, horen of zien. Maar er zijn ook belangrijke verborgen zintuigen, zoals het evenwichtsorgaan en het lichaams- of houdingsgevoel. Alle zintuigen werken de hele dag samen om ervoor te zorgen dat we goed reageren op onze omgeving, ze informeren ons over de wereld om ons heen. Ze laten ons weten dat we bij een groen stoplicht door moeten rijden en ze vertellen ons dat we bij een volle blaas naar de wc moeten. Ze bestaan afzonderlijk van elkaar, maar moeten als een geheel functioneren. Soms worden stukjes informatie die via de zintuigen binnenkomen niet goed geregistreerd en aan elkaar verbonden, zodat er niet op de juiste manier op gereageerd kan worden. Dit gebeurt wanneer een prikkel te sterk of juist te zacht wordt waargenomen. Op dat moment ontstaat er een Sensorisch Informatieverwerkingsprobleem.

Over- en ondergevoeligheid

Een kind wat prikkels heel sterk registreert kan bijvoorbeeld slecht tegen licht of geluiden of wordt snel ziek in een auto, het houdt niet van fysieke aanraking, verafschuwt vieze handen of vindt ‘kriebelige’ kleding verschrikkelijk. Een kind met overgevoeligheid trekt zich vaak terug, vermijdt waar hij niet tegen kan.
Een kind wat prikkels te weinig registreert is bijvoorbeeld wat onhandig, valt of stoot zich vaak of kent geen angst bij bewegingsspel. Er wordt vaak niet opgemerkt dat handen en/of gezicht vies zijn of het kind maakt graag lawaai omwille van het lawaai. Deze kinderen zoeken prikkels juist op. Ook bij een hooggevoelig kind kan er sprake zijn van ondergevoeligheid voor bepaalde prikkels. Dit geeft aan dat het kind door zijn gevoeligheid en het zich onveilig voelen daarin, zoveel ‘afstand’ heeft genomen van zijn lichaam, dat hij heel veel prikkels nodig heeft om zichzelf te kunnen ervaren.Altijd is het zo dat wanneer de prikkelverwerking niet goed verloopt, er zowel over- als ondergevoeligheden te zien zijn bij een kind. Het gehoor kan bijvoorbeeld prikkels te sterk registreren, het evenwichtsorgaan juist weer te weinig. Wel is er één gemeenschappelijke factor: er is altijd sprake van een ondergevoeligheid voor prikkels uit het eigen lichaam (het lichaams- of houdingsgevoel). Dit wil zeggen dat een kind onvoldoende verbinding heeft met zijn eigen lichaam, waardoor het onhandig kan zijn, een motorische achterstand heeft, veel prikkels zoekt of juist heel bang is. Wanneer je je eigen lichaam niet goed voelt, ben je ook niet echt aanwezig in het hier en nu. Feitelijk geeft de ondergevoeligheid voor prikkels uit het eigen lichaam dus aan dat een kind niet goed geaard is.
Dit weerlegd dan ook voor mij waarom een gezond kind wat problemen heeft met de prikkelverwerking geen aparte stoornis heeft. Sensorische Informatieverwerkingsproblemen kunnen voorkomen bij kinderen met een syndroom, hersenletsel of ander neurologische aandoening. Is dit echter niet het geval, dan is er mijns inziens altijd sprake van een hooggevoelig kind wat niet goed geaard is.

Geaard zijn

Als we teveel in ons hoofd zitten of als we niet goed geaard zijn, is het evenwichtsorgaan het zintuig dat probeert de balans in ons lichaam weer te herstellen. Binnen de Sensorische Informatieverwerking is het evenwichtsorgaan een heel belangrijk zintuig. Het vertelt ons hoe de stand en beweging van ons hoofd is ten opzichte van de zwaartekracht, ten opzichte van de aarde dus. Wanneer er problemen in de prikkelverwerking zijn bij een kind is het evenwichtsorgaan altijd uit balans. Het registreert prikkels te sterk of te zwak, soms heel subtiel en niet meteen merkbaar voor de omgeving.
Samen met het lichaamsgevoel, zorgt het evenwichtsorgaan dat we onze houding en balans kunnen bewaren. Wanneer het evenwichtsorgaan prikkels niet goed registreert en verwerkt, heeft dit automatisch gevolgen voor hoe ons diepe lichaams- en houdingsgevoel is. Daarnaast is het tastsysteem (voelen met de huid) een belangrijke derde speler. Dit zintuig vormt de verbinding tussen de buitenwereld en onze binnenwereld. Wanneer de tast prikkels goed verwerkt kunnen we contact maken en wat we van buiten voelen omzetten naar ons eigen lichaam en het houdingsgevoel.
Maar, alle andere zintuigen spelen natuurlijk ook een belangrijke rol. Zij reageren vervolgens weer op deze onbalans waardoor prikkels uit de overige vier zintuigen ook niet goed verwerkt kunnen worden, zij kunnen eveneens prikkels te sterk of te zwak registreren.

Veiligheid

Een van de belangrijkste redenen waarom een hooggevoelig kind onvoldoende geaard is – ofwel geen sterke verbinding heeft met zijn lichaam en dus problemen ervaart met het verwerken van prikkels – is veiligheid. In een wereld die heel erg gericht is op denken, waarin hoge eisen gesteld worden, waar heel veel prikkels zijn en drukke schema’s, kan het moeilijk zijn voor een kind om zich ontspannen en veilig te voelen en dicht bij zichzelf te blijven. Ook voelen hooggevoelige kinderen zich vaak onbegrepen of niet gezien door hun omgeving waardoor ze zich onvoldoende veilig voelen. Voeding speelt een belangrijke rol bijvoorbeeld wanneer er sprake is van allergieën of intoleranties en deze niet (voldoende) onderkend worden. Hierdoor kan overprikkeling ontstaan van binnenuit door een teveel aan afvalstoffen in het lichaam, wat het goed verwerken van prikkels van buitenaf moeilijker maakt.
Om te zorgen dat de prikkelverwerking beter verloopt is het dus hoofdzaak dat een kind beter gaat aarden. Dit kan bereikt worden d.m.v. praktische fysieke oefeningen gericht op de tast, het evenwicht en het houdingsgevoel, eventueel gecombineerd met meditatie en mindfulness technieken. Ook moet er gekeken worden naar de voeding en de weekindeling. Het kind aarden d.m.v. energiewerk is een krachtige aanvulling maar ook aanpassingen vanuit de omgeving zijn een heel belangrijk onderdeel. Begrip, gezien worden en ruimte krijgen om te kunnen verwerken doen wonderen voor een kind. Vaak is het voor ouders een grote eye-opener wanneer ze inzicht krijgen in hoe hun kind prikkels ervaart en welk gedrag dit veroorzaakt. Men gaat automatisch anders reageren op het kind en zelf op zoek naar oplossingen.