Na het kind dat niet van je zijde wijkt en het tegenovergestelde, het kind dat juist alle kanten opgaat, is in deze serie over Bewust Ouderschap vandaag de strijd tussen broertjes en zusjes aan de beurt. Broertjes en zusjes die ruziemaken… het is helaas een thema dat in veel gezinnen regelmatig voorkomt, tot grote frustratie van de ouders. Niet zelden komen we dan met disciplinaire maatregelen. Maar helaas werkt dat alleen maar averechts. Wat kun je wel doen? Hoe ga je daar mee om? En wat kun je doen om het tij te keren?
Mogelijke oorzaken
Volgens Aletha J. Solter is één van de redenen voor ruzie tussen broertjes en zusjes de aanwezigheid van gevoelens van wrok en jaloezie en de daarbij behorende behoefte aan aandacht. Als je als ouder ruzie om aandacht negeert, zullen kinderen op een andere manier om aandacht gaan vragen. Wat ze dan nodig hebben, is tijd voor zichzelf, een eigen ruimte en individuele aandacht.
Ruzie kan ook gaan om het onvermogen om de ander te begrijpen. Bijvoorbeeld als beide kinderen met hetzelfde speelgoed willen spelen, en zij nog niet oud genoeg zijn om ‘delen’ en ‘om de beurt doen’ te begrijpen. Jongere kinderen kunnen zich nog niet in het standpunt van de ander inleven. Dat mogen zij leren in hun kleuterjaren door ze te helpen bij het vinden van oplossingen voor conflicten en door hun emoties aanwezig te laten zijn.
Dan zijn er ook nog frustraties, bijvoorbeeld omdat het een jonger broertje of zusje iets nog niet kan wat een ouder broertje of zusje doet. Of omdat hij of zij niet mag meespelen. In het eerste geval zou je kunnen bekijken of je je kind op zijn eigen niveau wel kunt laten meedoen. In het tweede geval kun je kinderen beter niet dwingen om een jonger broertje of zusje mee te laten spelen. Dat zal best eens lastig kunnen zijn. In beide gevallen is het zaak om alle emoties die hierbij naar boven komen, aanwezig te laten zijn. Al is dat misschien een grote uitdaging.
Maar waarschijnlijk is de meest voorkomende maar minst herkenbare reden waarom kinderen ruzie maken, is dat ruzie voor kinderen een middel is om ouders te laten weten dat er iets dwars zit. De ruzie helpt dan bij het ontladen van alle opgekropte gevoelens. En ook hier help je je kind – hoe moeilijk soms misschien ook – vooral door deze emoties volledig aanwezig te laten zijn.
Tot slot dragen ook de wedijver en prestatiedrang in onze maatschappij bij aan de strijd tussen broertjes en zusjes. Dit wordt mede aangeleerd als kinderen al op jonge leeftijd worden aangemoedigd tot presteren. En als ouders zich zorgen maken over de prestatie van hun kinderen, dan werkt dat ook op hun kinderen door. Of als een kind langzaam in zijn ontwikkeling is en het gezin daardoor onder spanning en zorgen gebukt gaat. Dit kun je beperken door je kinderen nooit met elkaar te vergelijken of een bepaalde rol toe te bedelen.
De oudste moet de wijste zijn
In veel gezinnen wordt veelal gedacht dat de oudste maar de wijste moet zijn en zich moet gedragen. Ook is het vaak de oudste die de schuld krijgt en de gevolgen mag dragen in de vorm van bijvoorbeeld straf. Ook vinden veel ouders dat het slaan van een groter kind erger is dan wanneer een klein kind dat doet.
Echter, als je dit verschil maakt, heeft dit negatieve gevolgen en zal dat de antipathie tegen het jongere broertje of zusje alleen maar groter maken en daarmee hun strijd ook.
Het aangepaste en het onaangepaste kind en de manier waarop je naar je kinderen kijkt
Ik zie zelf ook vaak dat het verschil in gedrag en karakter, waarbij het ene kind zich aanpast en het andere kind dat juist niet doet, ook een belangrijke oorzaak van strijd tussen broertjes en zusjes kan zijn.
Het kind dat zo makkelijk lijkt te zijn, krijgt alle lof. En het kind dat moeite heeft om zich aan te passen, krijgt in het algemeen vaak kritiek en wordt minder makkelijk aanvaard. Dit kan ook non-verbaal zelfs van grote invloed zijn op de eigenwaarde van het kind, juist omdat alles gevoeld wordt. Meestal veroorzaakt dit ook een grote verdeeldheid tussen kinderen en worden daarmee dus thema’s als eigenwaarde aangewakkerd. “Kijk eens hoe goed jouw broertje of zusje het doet”, zijn woorden die je maar beter kunt vermijden.
Leven vanuit een tekort
Er zijn ook kinderen die standaard leven vanuit een tekort. Een tekort aan aandacht, een tekort aan materiaal, een tekort in alles, dat je in de strijd weer terugziet. Sommige kinderen lijken wel geboren te zijn vanuit een basistekort. Of zij zijn nog gewend aan de overvloed en het leven vanuit hun verlangens door hun pure afstemming op de grote Bron.
Toch zijn het in dit geval vaak ook de ouders zelf die nog vanuit een groot tekort leven. Niet zelden komt hier oude pijn van de ouder zelf om de hoek kijken, die om aandacht vraagt en geheeld mag worden.
Als een kind in dit gevoel van tekort zit, hoe logisch is het dan om dat op je zus of broer af te reageren, op degene die het meest dicht bij je staat. Hebben we zelf immers niet ook die neiging? Besef dat je hierin ook een grote rol hebt in het voorleven van een leven vanuit een tekort of vanuit overvloed!
Elk gedrag heeft een reden
Waar het in ieder geval om gaat, is dat ‘moeilijk’ gedrag altijd een reden heeft. Niet dat je alles zou moeten goedkeuren daarmee. Begrip zorgt wel voor ontspanning, want dat is wat je kind nodig heeft. Als je er daarnaast voor zorgt dat je geen partij trekt, maar naar een oplossing gaat zoeken, zul je merken dat de ruzies al snel minder zullen worden.
Dan help je je kind bij het uiten van zijn emoties en stimuleer je tegelijkertijd ook het oplossend vermogen van je kind. Dan hoef jij er uiteindelijk ook steeds minder voor te doen. Tot die tijd ben jij de coach van jouw kinderen.
Hoe kun je dat doen (tips):
- Zorg dat je zelf ontspannen blijft (dan kunnen je kinderen uiteindelijk ook leren om meer ontspannen te reageren op conflicten)
- Kijk hoe je zelf met conflicten omgaat (als jij snel in de vlucht – of vechtmodus schiet, dan kan het niet anders dan dat jouw kind dat ook gaat doen)
- Laat emoties van je kinderen aanwezig zijn, maar haal ze direct uit elkaar als zij tijdens de ruzie elkaar pijn dreigen te doen. Desnoods door degene die pijn wil doen, stevig vast te houden. Aanvaard ook hier alle emoties die dit oproept, dan hoeven deze emoties ook niet meer uitgeleefd te worden, maar worden ze juist beleefd.
- Laat elk kind eerst tot rust komen, voordat je überhaupt gaat praten. Elk ander moment zorgt alleen maar voor meer overprikkeld gedrag. Je moet jezelf ook eerst weer goed voelen. Pas als jij in verbinding bent en niet oordeelt, alles aanwezig laat zijn maar wel grenzen stelt, kan er geluisterd worden.
- Laat vervolgens elk kind vrijuit uitpraten, maar zorg er wel voor dat jij hierin vooral géén partij trekt. Dan is er geen enkel kind dat zich onbegrepen en minderwaardig voelt. Hiermee laat je het andere kind begrijpen wat er werkelijk aan de hand is. Soms is dit uitspreken helemaal niet nodig en kun je direct doorgaan naar punt 6.
- Zoek een oplossing: deze heeft vrijwel altijd met een onvervulde behoefte te maken door bijvoorbeeld te vragen wat ze nodig hebben. Of door te vragen hoe zij het zouden oplossen als zij de ouder waren. Laat je gerust verrassen.
Waarom objectief blijven soms zo moeilijk is
Veel ouders vinden ruzie tussen hun kinderen buitengewoon onaangenaam en vervelend en willen graag een kant en klare oplossing opdat iedereen dan maar weer gelukkig is. Soms vinden ouders het zo vervelend dat ze zelf gaan schreeuwen, slaan of straf uitdelen. Maar dit geeft kinderen juist een voorbeeld van gedrag waar ouders bij hun kinderen een eind aan willen maken. Juist dan leren kinderen om problemen met geweld op te lossen. Soms vinden ouders het ook lastig omdat ze denken dat ze zelf gefaald hebben of kan de ruzie herinneringen naar boven brengen aan gevechten met hun eigen broers en zussen toen zij nog jong waren. Soms zit er nog onopgeloste woede tegenover een ouder kind of juist een schuldgevoel van eigen handelen. En als hun eigen ouders veel ruzie hadden, kan iedere ruzie tot grote angst en een dwangmatige behoefte leiden om een eind aan de strijd te maken.
Mocht hier sprake van zijn, dan is het tijd om je eigen (onverwerkte) gevoelens eens goed onder de loep te nemen! Als je deze verwerkt, zul je daarna merken dat je makkelijker objectief en kalm bij ruzie kunt blijven.
Maak het niet zo groot
Het is wat kinderen doen. Alle kinderen maken ruzie. Als jij er geen groot ding van maakt, dan doen je kinderen dat ook niet. Hoe meer jij je er aan stoort en er door geraakt voelt, hoe extremer de situatie wordt. Ik zie dit in gezinnen met pubers bijvoorbeeld wel eens gigantisch uit te hand lopen.
Je hebt er als ouder een grote invloed op. Al is deze invloed wellicht compleet anders dan je nu zou denken. Hoe dat in elkaar steekt, lees je de volgende keer.
