Waarom straffen niet helpt
Opvoedprogramma’s op tv pleiten voor een strafstoeltje, er worden verboden uitgesproken (je mag vanavond geen tv kijken etc) en kinderen wordt zelfs het spelen met andere kinderen (in de vorm van huisarrest) onmogelijk gemaakt. Met de beste bedoelingen uiteraard. Het kind heeft namelijk iets fout gedaan, moet daarvan leren (in het beste geval) of er voor boeten (in het slechtste geval) zodat het in de toekomst ander gedrag zal laten zien.
Ik geloof er niet in, in dat straffen en ik merk zelfs dat alleen al het schrijven van de eerste alinea een stress reactie in mijn lijf oproept. Mijn ademhaling versnelt, de spieren in mijn bovenlichaam spannen zich aan en mijn hartslag gaat omhoog. En dan is er dus niet eens echt iets aan de hand!
Wat straffen met zich meebrengt
Dat is dus wat straffen met zich meebrengt, een negatieve, stressgevende energie. Niet echt een gezonde voedingsbodem om iets te leren zou ik zo zeggen. Straffen werkt mijns inziens angst, boosheid, verdriet en vermijdingsgedrag in de hand. Geen dingen die we graag aan onze kinderen meegeven toch? Ik zal het illustreren aan de hand van een voorbeeld dat we waarschijnlijk allemaal herkennen.
In het verkeer gelden er regels ivm de verkeersveiligheid, bijvoorbeeld voor de maximum snelheid. Overtreed je die regels en er is controle, dan krijg je een boete (straf). Ook al bracht je de veiligheid niet in gevaar. Dat geeft je een slecht gevoel, aangezien niemand het leuk vindt om betrapt te worden en ook niemand graag geld overmaakt naar het CJIB. De kans bestaat dat de boete je voorzichtiger maakt het in het verkeer. Niet omdat je ineens meer begaan bent met de veiligheid op de weg, maar omdat je niet nogmaals betrapt wilt worden en een boete wilt riskeren (vermijdingsgedrag).
Zo gaat het met kinderen ook. Als zij iets doen wat in onze ogen niet goed is en wij straffen ze, dan geven we ze zonder twijfel een slecht gevoel. En naar dat gevoel en de veroorzaker daarvan (wij dus, vanuit hun ogen gezien) gaat hun aandacht uit! En dus gaan zij strategieën verzinnen om dit niet meer te ervaren, ze gaan dus uitvinden hoe ze dit nare gevoel kunnen vermijden. Hebben ze daarmee de les geleerd die wij voor ogen hadden? Dat lijkt mij niet.
Wat is dan het alternatief?
In één woord samengevat zou ik het liefde noemen. Als je op momenten waarop je het gevoel hebt dat je zou moeten straffen liefde kunt voelen voor jezelf, voor je kind(eren) en voor de situatie, dan ben je in staat om alternatieven te vinden, om op een andere manier met de situatie om te gaan. Om de situatie te gebruiken om je kind(eren) én jezelf iets te leren, hoe mooi is dat.
Zo hadden wij nog niet zo lang geleden een uit de hand gelopen verf “gebeuren” in huis, waarbij er zelfs verfsporen op de vloer en de bank zaten. En ja daar was ik wel boos over. Toch besloot ik om die boosheid nog niet te uitten, maar eerst de schade te beperken door ze verfvrij te (laten) maken en er daarna samen over te praten.
Ik ben begonnen door op een rustige en respectvolle manier mijn ongenoegen over de situatie uit te spreken. Daarna hebben we samen gekeken hoe dit heeft kunnen gebeuren en hoe we het een volgende keer kunnen voorkomen. Vanuit het oogpunt van de kinderen was het niets meer dan een fout die ze eigenlijk niet in de gaten hadden. Ze hadden heel veel plezier in het mengen van verschillende kleuren, elkaar de resultaten daarvan te laten zien en hadden eigenlijk geen oog voor hun omgeving. Kortom ze waren gewoon zoals kinderen kunnen zijn. Achteraf beseften ze wel dat het niet oké was en hadden ze het graag anders gedaan.
Samen leren
Door er op deze manier mee om te gaan hebben zij iets geleerd (dat je ook als je heel veel plezier hebt nog wel moet blijven opletten) en ik iets geleerd (dat kinderen niet altijd oog hebben voor de dingen die ik belangrijk vind en dus niks kwaads in de zin hebben). In de toekomst kunnen we er dus samen voor zorgen dat het beter gaat. Ik kan bijvoorbeeld benoemen wat ik belangrijk vind en de kinderen vragen om daar oog voor te hebben. En de kinderen kunnen voordat ze iets gaan doen nadenken over de effecten ervan kunnen zijn.
Straf heb ik ze niet gegeven. Wel hebben we besloten om samen alle rommel die erdoor was ontstaan op te ruimen, waardoor er geen tijd meer was voor het gebruikelijke verhaaltje voor het slapengaan. Hebben ze dat als straf ervaren? Nee, we hebben het opruimen leuk gemaakt door muziek op te zetten, een beetje te dansen en elkaar te knuffelen.
Samenvatting
Straffen leidt tot angst, verdriet, boosheid en vermijdingsgedrag. Het leert onze kinderen niet de les die we ze graag willen leren. Door liefdevol om te gaan met dat wat in jouw ogen verkeerd is open je de weg naar levenslessen voor zowel je kind(eren) als jezelf.
Bewaar voor later op Pinterest:
Mee eens! Maar het kost soms veel energie om op een andere manier met je kind om te gaan. Ook al is dat het dubbel en dwars waard!
Straffen zijn ook voornamelijk om het voor de regelhandhaver makkelijker te maken, en niet voor de geestelijke gezondheid van de gestrafte.
Daarbij is een negatieve prikkel op iets wat vermeden moet worden is heel normaal. Zo leren we geen hete pannen aan te raken of brandnetels te vermijden. Ik denk ook niet dat soort negatieve prikkels enige vorm van stressvolle energie ontstaat die leren zou blokkeren.
Besef dat ook als je oog in oog staat met een diepe afgrond of een slang, dat ook je ademhaling kan versnellen en je spieren verstijven. Dit is niet negatief, dit is een eigenschap overgebracht vanuit je voorouders, want de voorouders die deze reactie hadden, zijn helaas zo de afgrond in gelopen. Ook deze reactie voor jou zijn volkomen natuurlijk en die hebben een duidelijke signaalfunctie: oppassen. Deze signaalfunctie zorgt er juist voor dat je iets leert.
Waar jij naar op zoek lijkt om te voorkomen dat kinderen enige vorm van negatieve prikkels krijgen. Dat is in het leven niet te vermijden, en dat proberen voor onze kinderen (hoe graag je dat ook wil), geeft ze een slechte voorbereiding voor de toekomst.
Waar je wel voor kan zorgen is straf zo constructief mogelijk te laten zijn. Belangrijk is daarbij niet straf geven omdat je zelf boos of gefrustreerd bent. Daarnaast zou de gestrafte de mogelijkheid moeten krijgen om straf ongedaan te maken.
Een hete pan deelt ook geen straf uit, er zijn gewoon consequenties van eentje aanraken. Dit heb jij ook van het verfincident gemaakt. Het had zeker consequenties: opruimen, geen verhaaltje, een teleurgestelde moeder. Als ze dat vervelend vinden, gaan ze het niet meer doen, vinden ze dat wel een leuke consequentie, tsja, dan gaan ze het vaker doen. We blijven kinderen en mensen hoor.
Oh, een laatste tip: uit vooral wel je boosheid. Je kinderen het voorbeeld geven dat je als mens je emoties moet inslikken is erg onverstandig. Het gaat er juist om dat zij zien hoe constructief jij met jou boosheid om bent gegaan, en dat heb je mooi gedaan! Geef daarom wel uiting aan, benoem het, laat ze zien dat boos worden niet automatisch onredelijk worden tot gevolg heeft.
Gio: Ik wil iedereen die beweert dat straffen helpt slechts 1 vraag stellen. Als straffen helpt of ooit geholpen zou hebben, waarom moeten wij dan nu nog steeds straffen????????????????????
Bedankt voor het mooie artikel. Straffen werkt mijn inziens averechts want een kind weet niet wat het fout doet, want er bestaat geen goed of fout voor een kind. In wezen bestaat goed en fout niet want alles is één. Ik heb mijn neefje een keer geholpen tegen de uitdrukkelijke wens in van mijn zus. Mijn neefje heeft het geactiveerd Christusbewustzijn en ik zag voor de derde keer dat ze hem strafte, de vorige keren had ik de moed niet om er op te reageren, onzekerheid bij mezelf. Het gebeurde voor de derde keer en hij moest op een stoeltje plaatsnemen en hij zette het op een huilen. Ik liep naar hem toe en gaf hem een aai over zijn bol en nam hem in mijn armen en zei : kom maar je hoeft niet op het stoeltje. Het was meteen goed , maar mijn zus werd ziedend op mij. ik ondermijnde haar gezag. Ik wist dat ik had gedaan wat van binnen goed voelde en wist dat ik gesteund werd door het universum hierin en dat zij dat bewustzijn nog niet had. Ik bleef dan ook stoicijns en liet het over me heen komen. Een paar weken later ben ik er op terug gekomen en heb ik uitgelegd dat als je kinderen straft ze voelen dat je liefde niet onvoorwaardelijk is en dat ze een innerlijke blokkade , angst , boosheid, wraak of verlegenheid gaan ontwikkelen en daardoor ongewenst gedrag vertonen. Ze stond er toen ze rustig was wel voor open en heeft samen met haar man besloten om hem niet meer te straffen. Doel bereikt. Het vergt wat moed maar je helpt er de kinderen mee wat van iedereen prioriteit één zou moeten zijn en uiteindelijk ook de ouders ook al begrijpen ze je niet meteen. De kinderen zijn namelijk niet van de ouders, al ligt dat vaak heel gevoelig, het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid dat kinderen grootgebracht worden en liefde is het antwoord zoals Angelique al uitdrukte.
Wat mooi en herkenbaar. Dank je wel!!
Ik geloof absoluut niet in straf maar ging aan mijzelf twijfelen doordat ik nog stuntel op het alternatief; samen op positieve wijze het juiste gedrag aanleren. Soms vergeet ik dat ze nog maar jong is (7) en idd heel andere dingen belangrijk vindt… ♡
@Gaby, ook ik stuntel nog steeds hoor en vind niet altijd het gewenste alternatief, voor mij is het belangrijk dat ik me ervan bewust blijf wat ik doe en wat ik wil op het gebied van straffen en zo leer ik gewoon steeds een beetje bij.
@Joost, wat een dappere stap heb je gezet en wat fijn dat je zus op een later moment openstond voor jouw visie en die zelfs in de praktijk brengt.
@Philip, bedankt voor je reactie. Ik denk dat we elkaar niet helemaal begrijpen, ik probeer namelijk niet om negatieve prikkels te vermijden, ook ik geloof dat het belangrijk is dat kinderen leerervaringen opdoen en dat doen ze vooral wanneer dingen fout gaan (en ze ze wellicht als negatief ervaren). Ook wat het uitten van je emoties betreft geloof ik dat het belangrijk is dat je laat zien hoe je je voelt. Waar het mij om gaat is dat je dat op verschillende manieren kunt doen. Bij boosheid kan ik ontploffen en allerlei dingen roepen zonder er eerst over na te denken of ik kan eerst aandacht hebben voor mijn eigen boosheid, die intern (al wat) verwerken en daarna de boosheid aan de kinderen laten zien. Ik geloof in de laatste versie.